Μέντα – Μentha και Φλισκούνι – Mentha pulegium. Το βοτάνι του Πλούτωνα.
Μυθολογία.
Παλιά συνήθεια το ξενοκοίταγμα..! Την είδε όμορφη και μυρωδάτη, δροσερή και αέρινη, λεπτοκαμωμένη και εύθραυστη και λύγισε και έπεσε στα κάλλη της και την ερωτεύτηκε. Μεγάλος ο πειρασμός. Χόρευε η Μίνθη ξένοιαστα μαζί με τις άλλες Νύμφες, όταν ο Πλούτωνας βγαίνοντας από τα άδυτα του κόσμου του, παρασυρμένος απ’ τα τραγούδια και τα γέλια τους, ήρθε κοντά τους και μαγεύτηκε. Οι ανάγκες του ξύπνησαν και ότι είχε του φάνηκε λίγο.Τη ξεχώρισε και την έκανε δική του. Αχ Μίνθη, Μίνθη , εσύ και όλες οι Μίνθες του κόσμου…σε τι βάσανα μας βάζετε. Τα νέα δεν άργησαν να φθάσουν στ’ αυτιά της απατημένης συζύγου. Κι η δύναμή της ήταν μεγάλη. Θεά κι αυτή, μ’ ανθρώπινες αδυναμίες αλλά μαγικές δυνάμεις. Ίσα που πρόλαβε ο εραστής, να μην τη λιώσει απ’ το ποδοπάτημα η οργισμένη κερασφόρος..Την περιμάζεψε στα γρήγορα και για να σώσει ότι απέμεινε τη μεταμόρφωσε σε λουλούδι, φυλακίζοντας τα κάλη της, σ’ ενα από τα πιο μυρωδάτα βοτάνια της φύσης.Έτσι αφού δε μπορούσε να αφιερωθεί σαν γυναίκα στο θεό Πλούτωνα, αφιερώθηκε σαν λουλούδι. Ποιός άνδρας δε θα τον συμμεριζόταν αλλά και ποιά γυναίκα δε θα σκεφτόταν έστω, να κάνει το ίδιο.
Τυχεροί εμείς, που σαν απόσταγμα μιας “εμπειρίας” και μιας αέναης “ανάμνησης”, έχουμε να απολαμβάνουμε το αποτέλεσμα της αμαρτίας τους.
Στη μεγάλη οικογένεια των χειλανθών και στο γένος της μέντας ανήκει και το φλισκούνι-mentha pulegia.
Χαρακτηριστικά.
Φυτό πολυετές, αυτοφυές (φυτρώνει εκεί που δεν τη σπέρνουν), φθάνει σε ύψος μέχρι 60 cm, με όρθιους βλαστούς, λογχοειδή, αντικρυστά, πριονωτά, χνουδωτά φύλλα και ανθούς σε μικρά στάχυα από ροζ, μωβ και άσπρα λουλούδια. Το βρίσκουμε σε εύκρατα κλίματα (δεν της έφθανε ο Πλούτωνας), σε φτωχά εδάφη, ηλιόλουστα σημεία και κοντά σε ρεματιές. Στην Ελλάδα έχουν γίνει μικρές προσπάθειες καλλιέργειας.
Ανθίζει από τον Ιούνιο μέχρι τον Αύγουστο και τα φύλλα της χρησιμεύουν στη φαρμακοποία ενώ τα άνθη στην αρωματοποιία. Και τα δύο μέρη ωστόσο τα χρησιμοποιούμε σαν αρωματικό στη μαγειρική και στη ζαχαροπλαστική.(Έγινε εντέλει χρήσιμη).
Ιστορικά στοιχεία.
Αναφέρεται σε κείμενα του Ιπποκράτη, του Γαληνού και του Διοσκουρίδη. Επίσης σε αρχαία Κινέζικα γραπτά σαν αποχρεμπτικό και τονωτικό. Την αναφέρει ακόμα ο Σαίξπηρ σαν αφροδισιακό (καθόλου τυχαίο).
Επεξεργασία.
Για οικιακή χρήση δε χρειάζεται κάποια ιδιαίτερη επεξεργασία. Την αποξηραίνουμε, φτιάχνοντας μικρά ματσάκια και κρεμώντας την ανάποδα ( ), σε σκιερό σημείο. Την αποθηκεύουμε σε γυάλινα ερμειτικά κλειστά βάζα,(για λόγους ασφαλείας). Μπορούμε όμως να τη χρησιμοποιήσουμε και φρέσκια χρησιμοποιόντας λίγη παραπάνω ποσότητα.
Το αιθέριο έλαιο εξάγεται με απόσταξη από τα άνθη της.
Ιδιότητες.
Περιέχει τις μεγαλύτερες ποσότητες μενθόλης απ’ όλα τα είδη μέντας, μενθόνη, ταννίνες, τοκοφερόλες, φλαβονοειδή, χολίνη, αλκοόλες και άλλα ιχνοστοιχεία και μέταλλα.
Παρ’ ότι ο Ιπποκράτης είχε κάποιες διαφωνίες για τις καταπραϋντικές της ιδιότητες, όλοι συμφωνούσαν (Γαληνός, Διοσκουρίδης, Κινέζοι, Μεσογειακοί λαοί) στη χρήση της για την αντιμετώπιση του κρυολογήματος, του βήχα, της δυσμηνόρροιας, των ιλίγγων, της αϋπνίας, και του πονόλαιμου. Χρησιμοποιείται σαν καταπραϋντικό της βαρυστομαχιάς, των νευρικών διαταραχών και της γαστρίτιδας.
Τρόποι χρήσης.

• Γίνεται μυρωδάτο αφέψημα, έκχυμα, αιθέριο έλαιο αλλά και μυρωδικό της κουζίνας.
• Αναπνέουμε τους ατμούς, όταν έχουμε μπουκωμένη μύτη και πίνουμε παγωμένα αφεψήματα, τα οποία παρ’ ότι είναι εφιδρωτικά μας δροσίζουν.
• Σε συνδυασμό με λουίζα, μελισσόχορτο, υβίσκο και γλυκόριζα βοηθά στην αποβολή κατακρατημένων υγρών και στη δίαιτα.
• Κάνουμε κομπρέσες με δυνατό αφέψημα για να καταπραΰνουμε ισχυαλγίες, πόνους στις αρθρώσεις και ρευματισμούς.
• Τρίβουμε φύλλα πάνω σε τσιμπήματα εντόμων για να μαλακώσουμε τη φαγούρα καθώς και στα ούλα για τη δυσοσμία του στόματος.
• Χρησιμοποιείται σαν φυσικό εντομοαπωθητικό και γι’ αυτόν το σκοπό μπορούμε να στάξουμε λίγες σταγόνες αιθέριου ελαίου στη συσκευή ατμοποίησής του.
• Το αφέψημα μαζί με τριμμένο τζίντζερ, βοηθά στη δυσπεψία.

Προσοχή.
Απαγορεύεται σε θηλάζουσες μητέρες γιατί δημιουργεί πρόβλημα στην παραγωγή γάλακτος, δεν συνιστάται για τα βρέφη και για όσους έχουν έλκος και γαστροεισοφαγική παλλινδρόμιση. Επίσης αντενδείκνυται στην ομοιοπαθητική γιατί λειτουργεί ανασταλτικά.
Άλλες ποικιλίες της μέντας.
Αναφέρονται περίπου 30 ποικιλίες της μέντας, μερικές απ’ αυτές είναι:

• μέντα η μακρόφυλλη (άγρια μέντα)
• μέντα η πράσινη (δυόσμος)

ειδικότερα στην Ελληνική χλωρίδα

• μέντα η χνουδωτή
• μέντα η μελανωπή
• μέντα η στρογγυλόφυλλη(αγριόδυοσμος)
• μέντα η μικρόφυλλη
• μέντα η ρεβερχόνεια
• μέντα η πολιά
• μέντα η πουλέγεια ή φλεσκούνι ή φλισκούνι ή βληχούνι

Συγκομιδή και πολλαπλασιασμός.
Κόβουμε (με σεβασμό στον πόνο της) μόνο τα κλαδάκια, φροντίζοντας ν’ αφήσουμε μερικά επάνω και προπαντός να μην τη ξεριζώσουμε.
Ο τρόπος που πολλαπλασιάζεται είναι με ώριμους και γερούς σπόρους ή με καταβολάδες. Το φθινόπωρο είναι η καλύτερη εποχή για να την αναπαράγουμε ενώ το Καλοκαίρι για να τη συλλέξουμε.

Παίρνουμε πάντα υπόψιν μας, αρχικά, τη γνώμη του γιατρού, για οποιαδήποτε από τα συμπτώματα αναφέρουμε.
Α.Χ.

Thymus Vulgaris η επιστημονική ονομασία του πιο διαδεδομένου είδους θυμαριού στην Ελλάδα.

Θάμνος, με ύψος μέχρι 30 cm, αυτοφυής αλλά και καλλιεργήσιμος, πολυετής, μυρωδάτος και πανέμορφος όταν είναι ανθισμένος.

Γνωστό από την αρχαιότητα για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες,σήμερα χρησιμοποιείται στην Φαρμακευτική, Κοσμετολογία, Αρωματοποιία, βιομηχανία τροφίμων, Μελισσοκομία, Μαγειρική αλλά και στα σπιτικά γιατροσόφια.

Στην Ελλάδα υπάρχουν 31 είδη ενώ σ’ όλο τον κόσμο έχουν βρεθεί 350 είδη θυμαριού. Φύεται κυρίως στην Ευρώπη και την Ασία αλλά καλλιεργείται και στην Αμερική. Η Ελλάδα λόγω του κλίματος και της γεωγραφικής της θέσης ευνοεί ιδιαίτερα την  καλλιέργειά του. Το θυμάρι το βρίσκουμε σε βραχώδη σημεία κοντά ή μακρυά από τη θάλασσα. Λέγεται ότι το θυμάρι που βρίσκεται κοντά στη θάλασσα, είναι ακόμα πιο δυνατό και μυρωδάτο.

Αρχίζει να βγάζει φύλλα από το Μάρτιο και ανθίζει από τον Ιούνιο μέχρι τον Αύγουστο. Χρησιμοποιούμε για ότι χρήση το θέλουμε τα άνθη αλλά και τα φύλλα. Καλό είναι όταν το βρίσκουμε να μαζεύουμε το δικό μας θυμάρι. Το αποξηραίνουμε σε σκιερό σημείο και τρίβοντας τα κλαδιά του παίρνουμε αυτό που χρειαζόμαστε. Πρέπει να προσέχουμε να μη ξεριζώνουμε το φυτό αλλά να κόβουμε προσεκτικά τα κλαδιά, ώστε να μπορεί να ανθίζει ξανά.

Ο Διοσκουρίδης θεωρείται ο πρώτος που αναφέρθηκε στις ευεργετικές του ιδιότητες. Η χρήση του ήταν φαρμακευτική και λέγεται ότι οι αρχαίοι Έλληνες το χρησιμοποιούσαν και στις τελετουργίες τους. Βρέθηκε επίσης σε Αρχαιολογικά ευρήματα της Αιγύπτου όπου εκτός από αρωματικό, ήταν και ένα από τα υλικά για τη μουμιοποίηση των νεκρών τους.

Από τα πιο σπουδαία  συστατικά που του δίνουν τις πλούσιες φαρμακευτικές του ιδιότητες είναι η θυμόλη και η καρβακόλη. Αντιμικροβιακό, αντιμηκυτιακό, αντισηπτικό,τονωτικό του νευρικού συστήματος, αναλγητικό στους πόνους της περιόδου αλλά και στα εντερικά προβλήματα, αποχρεμπτικό, ενισχυτικό του ανοσοποιητικού συστήματος αλλά κατά τους παλαιότερους προληπτικό ακόμα και για τη φυματίωση.

Με το θυμάρι μπορούμε να παρασκευάσουμε:

α’ Εκχύλισμα ή έκχυμα: Βράζουμε για 1 λεπτό μια κουταλιά θυμάρι σε 2 φλυτζάνια νερό και το αφήνουμε σκεπασμένο για 10 λεπτά ακόμα ή για έκχυμα, αφήνουμε για πολλές ώρες σε κρύο νερό. Καλό είναι να φτιάχνουμε καινούργιο όποτε το χρειαζόμαστε και να μην το αφήνουμε για πολύ ώρα ώστε να μην οξειδώνεται.Το χρησιμοποιούμε σε:

• λοιμώξεις του αναπνευστικού
• βρογχίτιδες
• διάρροια
• σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου
• κολπικές πλύσεις για κωλοβακτηρίδια(1/2 κουταλάκι θυμάρι, με 1/2  κουταλάκι χαμομήλι, σε 1/2 l νερό. 1 φορά ημερησίως  για 3 ημέρες)
• βοηθητικά στη θεραπεία των εκκολπωμάτων 
• δυσμηνόρροια και πόνους της περιόδου
• αίσθηση τυμπανισμού
• τόνωση του ανοσοποιητικού
• ελαφρύ αγχωλυτικό 

β’ βάμμα θυμαριού: Αφήνουμε 100 γρ. θυμαριού σε 1 κιλό οινόπνευμα για 10 ημέρες, σουρώνουμε και αποθηκεύουμε στο ψυγείο, σε ερμειτικά κλεισμένο μπουκάλι, για 3 μήνες. Το χρησιμοποιούμε:

• για επάλειψη σε πόνους μυών
• ανακούφιση σε πόνους οστεοαρθρίτιδας
• πόνους ρευματοειδούς αρθρίτιδας
• για να απομακρύνουμε τις ψείρες του κεφαλιού(λέγεται ότι το χρησιμοποιούσε ο Μέγας Αλέξανδρος)

γ’ αιθέριο έλαιο,το χρησιμοποιούμε:

• σε εκζέματα (10 σταγόνες σε 100 ml νερό)
• ανακούφιση από πόνους αρθρίτιδας (10 σταγόνες σε 100 ml αμυγδαλέλαιο ή καλό φυτικό λάδι)
• εντομοαπωθητικό ( 2 σταγόνες μαζί με νερό στην ειδική συσκευή που αρωματίζουμε το χώρο)
• για τις ψείρες του κεφαλιού
• σε μολυσμένες πληγές
• σε δαγκώματα εντόμων (λέγεται ότι οι Αρχαίοι Έλληνες το χρησιμοποιούσαν στα δαγκώματα των φιδιών)

δ’ σιρόπι: σε 3 ποτήρια αφέψημα προσθέτουμε 250 gr μέλι και 250 gr ζάχαρη, το βράζουμε μέχρι να γίνει σιρόπι και το χρησιμοποιούμε για 10 ημέρες)

• βρογχίτιδες 
• βήχας
• απόχρεμψη

Στα χωριά χρησιμοποιούσαν τα κλαδιά του θυμαριού για να κλείνουν τις στάμνες απ’ όπου έπιναν νερό μια και όπως είπαμε έχει εντομοαπωθητικές ιδιότητες.

Στην κουζίνα επίσης είναι αμέτρητες οι συνταγές στις οποίες το θυμάρι δίνει το υπέροχο άρωμά του.

Α.Χ.

Μπορείτε να δείτε συνταγές:

Καλοκαιρινά Λαχανικά στο Φούρνο

Οι μαρινάδες στην κουζίνα.

Φρέσκα σπιτικά ζυμαρικά με βότανα και μυρωδικά.

Aλάτι με βότανα και σπόρους.