Κιτρέα η λεμονέα-Citrus limon.

Η διασταύρωση του κίτρου με τη μανταρινιά είναι πιθανό να μας έδωσε το υβριδικό δένδρο της λεμονιάς. Δεν είναι γνωστή η χρονική στιγμή της δημιουργίας του ενώ οι πρώτες γραπτές περιγραφές του λεμονιού εμφανίζονται το δέκατο αιώνα σε πραγματεία του Άραβα Κούστους Αλ-Ραμί και το δωδέκατο σε πραγματεία του Άραβα γιατρού Ιμπν Τζαμί. Οι αναφορές σε Αρχαία Ελληνικά κείμενα δεν αφορούν το λεμόνι αλλά το κίτρο.

Οι πρώτες συστηματικές καλλιέργειες λεμονιών αναφέρονται στο Ντεκάν της Ινδίας.

Περιγραφή

Χαμηλό δένδρο που φθάνει μέχρι τα 6 μέτρα. Με σχετικά λείο κορμό, κλαδιά με αγκάθια, φύλλα ελλειψοειδή, φωτεινά πράσινα, ανθούς λευκούς με μωβ στήμονα, καρπούς με πράσινο έως έντονο κίτρινο χρώμα, ρίζες σχετικά ρηχές που απλώνονται στην αντίστοιχη περίμετρο που απλώνονται και τα κλαδιά.

Καλλιεργείται σε εύφορα ξηρά εδάφη, σε τροπικά ή εύκρατα κλίματα, σε τόπους με μεγάλη ηλιοφάνεια και θερμοκρασία 15-30 βαθμούς, δεν αντέχει στους παγετούς.

Κλαδεύεται και παράλληλα αποστειρώνεται, τον Απρίλιο πριν την ανθοφορία, φροντίζοντας τα κλαδιά να παραμένουν σχετικά αραιά ώστε να φωτίζονται και να αερίζονται, όσο το δυνατόν καλύτερα. Το σωστό κλάδεμα έχει σκοπό την καλύτερη παραγωγή καρπών, την ευκολότερη συγκομιδή τους και την αποφυγή εγκατάστασης μυκήτων και ασθενειών.

Ο πολλαπλασιασμός της λεμονιάς γίνεται με εναέριες καταβολάδες, μοσχεύματα, διαίρεση αλλά κυρίως με εμβολιασμό σε ανθεκτικό υποκείμενο όπως είναι το κίτρο ή το νεράντζι για την αποφυγή της κορυφοξήρας  και άλλων ασθενειών.

Oι μεγαλύτερες καλλιέργειες σήμερα γίνονται στην Νότια Ευρώπη και γενικά στην εύκρατη ζώνη, την Αργεντινή, την Ινδία, τη Βραζιλία, στις Η.Π.Α. και το Ισραήλ.

Κατάταξη και ποικιλίες

Κιτρέα η λεμονέα-Citrus limon. Η λεμονιά είναι φυτό αγγειόσπερμο, δικοτυλήδονο, ανήκει στην οικογένεια των Ρυτοειδών (εσπεριδοειδή), στο γένος Κίτρος και στο είδος Κιτρέα η Λεμονέα- Citrus Limon. Η ονομασία του είναι διώνυμη και προέρχεται από το γένος καταγωγής του-Citrus- και την Περσική ονομασία του λεμονιού- Limu, limon,lemon,λεμόνι.

Οι πιο συνηθισμένες ποικιλίες λεμονιάς είναι:

Αδαμοπούλου

Βακάλου

Εύρηκα

Ζαμπετάκη

Ιντερντοράτο

Λισσαβώνας

Μαγλήνη

Μέγερ

Το βασικό χαρακτηριστικό του κάθε είδους, είναι ο αριθμός ανθοφορίας και παραγωγής καρπών. Έτσι έχουμε τις μονόφορες, τις δίφορες και τις πολύφορες ή αειφόρες λεμονιές.

 Διατροφική αξία.

Πίνακας για την  ανάλυση σε βάθος των θρεπτικών συστατικών: Λεμόνι,νωπό,χωρίς φλούδα.

Διατροφική Αξία ανά 100 g (Πηγή: USDA National Nutrient βάση δεδομένων)

Θρεπτική αξία / 100 γρ
Ενέργεια 29 Kcal
Υδατάνθρακες 9,32 γρ
Πρωτεΐνη 1,10 g
Σύνολο Fat 0,30 γρ
Χοληστερίνη 0 mg
Φυτικές ίνες 2,80 g
Βιταμίνες
Φολικό οξύ 11 μg
Νικοτινικό οξύ 0,100 mg
Παντοθενικό οξύ 0,190 mg
Πυριδοξίνη 0,080 mg
Ριβοφλαβίνη 0,020 mg
Θειαμίνη 0,040 mg
Βιταμίνη C 53 mg
Βιταμίνη Α 22 IU
Βιταμίνη Ε 0,15 mg
Βιταμίνη Κ 0 μg
Ηλεκτρολύτες
Νάτριο 2 mg
Κάλιο 138 mg
Μέταλλα
Ασβέστιο 26 mg
Χαλκός 37 μg
Σίδερο 0,60 mg
Μαγνήσιο 8 mg
Μαγγάνιο 0,030 mg
Ψευδάργυρος 0,06 mg
Phyto-θρεπτικά συστατικά
Καροτίνη-β 3 μg
Καροτίνη-α 1 μg
Crypto-ξανθίνη-β 20 μg
Λουτεΐνη-ζεαξανθίνη 11 μg

Φαρμακευτική και καλλυντική χρήση.

Το λεμόνι προτείνεται για την βιοενεργή επίδρασή του στον ανθρώπινο οργανισμό σαν αντιφλεγμονώδες, αντιοξειδωτικό, αντιμυκητιακό, αντιβιοτικό, αντισκορβουτικό, αντικαρκινικό, σύμμαχος στην αντιμετώπιση της αρθρίτιδας, της στεφανιαίας νόσου, της παχυσαρκίας, ενισχυτικό του ανοσοποιητικού συστήματος, καταστολέας των ελεύθερων ριζών, φυσικό καλλυντικό για το δέρμα και τα μαλλιά,  απολυμαντικό, στυπτικό και αντισηπτικό. Ακόμη είναι διουρητικό, βοηθάει στην πέψη,  αλκαλοποιεί και καθαρίζει το αίμα, βοηθά στον έλεγχο του διαβήτη, του ουρικού οξέως, της αρτηριοσκλήρυνσης, της θρόμβωσης.

Βοηθά στην αντιμετώπιση του πυρετού, της διάρροιας, των εντερικών παρασίτων, των αιμορροΐδων, του ίκτερου, των κρυολογημάτων, του βήχα και του πονόλαιμου.

Αντιμετωπίζει ήπια ηλιακά εγκαύματα, πιτυρίδα και τριχόπτωση, φακίδες και στίγματα στην επιδερμίδα, πονοκέφαλο (με εντριβή), λιπαρότητα και ανοιχτούς πόρους.

Λειτουργεί σαν αποτοξινωτικό και χωνευτικό.

Παρ’ όλα τα οφέλη του λεμονιού, άτομα που πάσχουν από υπόταση, στομαχικά νοσήματα και αναιμία, πρέπει να είναι προσεκτικά στη χρήση του.

Δεν προτείνεται στην Ταοϊστική διατροφή ενώ αντίθετα θεωρείται υπερτροφή στην Πυθαγόρεια.

Παραδοσιακές συνταγές με λεμόνι.

Αποτοξινωτικό: 1 ποτήρι χλιαρό νερό με χυμό 1 /2λεμονιού κάθε πρωί πριν το πρωινό

Αντιπυρετικό: 1 φλυτζάνι χλιαρό νερό, 1 κουταλιά μέλι, χυμός 1 λεμονιού

Αντιπιτυριδικό: χυμός από 1 λεμόνι αραιωμένος σε 2 φλυτζάνια χλιαρό νερό για το τελευταίο ξέβγαλμα

Φακίδες και πανάδες: τρίβουμε απαλά στα σημεία 1 φορά την ημέρα

Εκζέματα: πλύσιμο με χλιαρό νερό και ουδέτερο σαπούνι, τρίψιμο με στυμμένη λεμονόκουπα

Αμυγδαλίτιδα: γαργάρες με χυμό λεμονιού και λίγο αλάτι (προέχει πάντα η γνώμη του γιατρού, η αμυγδαλίτιδα είναι λοίμωξη που χρειάζεται ιατρική παρακολούθηση)

Ήπιο ηλιακό έγκαυμα: επάλειψη με γιαούρτι και χυμό λεμονιού

Ξηροδερμία και σκασμένο δέρμα: για τα χέρια,τις φτέρνες, τους αγκώνες και τα γόνατα, κρέμα με 1 κουταλιά γλυκερίνη και χυμό λεμονιού. Επάλειψη καθημερινά.

Αποχρωματισμός: τρίβουμε με λεμόνι τα σημεία που έχουν χρωματιστεί από λαχανικά ή χώμα

Βρογχίτιδα: 1 φέτα τζίντζερ 5 cm, 1 τέταρτο καλοπλυμένο βιολογικό λεμόνι, 1 κουταλιά μέλι, 1/2 l νερό, κανελογαρύφαλλα, καρδάμωμο. Αποχυμώνουμε το τζίντζερ με το λεμόνι, προσθέτουμε τα υπόλοιπα υλικά και τα σιγοβράζουμε.

Ερεθισμένος λαιμός: 1 χούφτα δυόσμος,1 φέτα τζίντζερ 1 cm, 1 ξεφλουδισμένο λεμόνι, καυτό νερό. Αποχυμώνουμε όλα τα υλικά και προσθέτουμε σε 50 ml χυμού, 100 ml καυτό νερό (για 1 φλυτζάνι)

Γενικές πληροφορίες

• Εάν έχουμε έντονη επιθυμία για ξινά, είναι πιθανό να χρειαζόμαστε οξικό οξύ που βοηθά τον οργανισμό να αποτοξινωθεί από ουσίες που παράγονται από την αποσύνθεση πρωτεϊνών.  1 κουταλιά χυμός λεμονιού σε 1 φλυτζάνι νερό βοηθά στην πρόσληψη οξικού οξέως.
• Τα λεμόνια που χρησιμοποιούμε για τις θεραπευτικές συνταγές πρέπει να είναι φυσικά ωριμασμένα και όχι μέσα σε φούρνους.
• Δεν πετάμε ποτέ τα κομμένα  λεμόνια κι αυτό γιατί ο χυμός τους κρύβεται μέσα στους θύλακες, έτσι δεν οξειδώνονται.
• Τον καιρό που τα λεμόνια είναι φθηνότερα μπορούμε να τα στύψουμε και να αποθηκεύσουμε το χυμό στην κατάψυξη, σε παγοκυψέλες.
• Τρίβουμε με τις στυμμένες λεμονόκουπες τα σημεία που περνάνε μυρμήγκια, ώστε να τα αποτρέψουμε.
• Χρησιμοποιούμε λεμόνι σε μαρμάρινα σημεία με λεκέδες, φροντίζοντας να τα ξεπλύνουμε καλά, γιατί το λεμόνι έχει διαβρωτικές ιδιότητες.

Α.Χ.

Περιγραφή

Θάμνος (παρ’ ότι γίνεται σαν δένδρο), φυλλοβόλος, αυτογόνιμος(δένει τους καρπούς χωρίς τη βοήθεια των εντόμων), πολυετής. Με μικρά, γυαλιστερά, λογχοειδή φύλλα και πορτοκαλοκόκκινα ή σπάνια λευκά άνθη.

Οι καρποί συλλέγονται το Φθινόπωρο, αν είναι δυνατόν πριν βρέξει και φυλάσσονται σε ξηρά σημεία όπου στεγνώνει ο φλοιός αλλά αποφεύγεται το σάπισμα του καρπού.

Καλλιεργείται σε φτωχά, χαλικώδη εδάφη αλλά αποδίδει καλύτερα σε χώματα πλούσια σε θρεπτικά στοιχεία, τακτικό πότισμα, ζεστές  και ηλιόλουστες περιοχές.

Πολλαπλασιάζεται με σπόρους ή μοσχεύματα και χρειάζεται 3 χρόνια περίπου για να αποδώσει καρπούς.

Ποικιλίες

Χωρίζονται σε γλυκές και ξινές αλλά εκτός από τη διαφορά στη γεύση τους, παρατηρούνται κι άλλες: στο χρώμα του φλοιού, των σπόρων, το μέγεθος, την ποσότητα και την περιεκτικότητα σε χυμό στους σπόρους. Από τις πιο γνωστές ποικιλίες που καλλιεργούνται στην Ελλάδα ή εισάγονται είναι:

Ξένες ποικιλίες 

• Wonderful
• Granada
• Sweet
• Angel Red
• Balegal
• Cloud
• Crab
• Fleshman
• Francis
• Green globe
• King
• Phoenicia και

Ελληνικές ποικιλίες 

• Πολίτικη
• Καράβελος
• Ξινές Ροδιές
• Λειφάνια
• Τσιποροδιά
• Χοντροροδιά (Καμπάτικα)
• Κρασοροδιά
• Γούνες
• Ξινοροδιά (Αγριοκαμπάτικα)

Ιστορικά στοιχεία

Η ροδιά πρωτοεμφανίστηκε στην Ασία και συγκεκριμένα στην Περσία και είναι συνδεδεμένη με τους περισσότερους Αρχαίους πολιτισμούς και θρησκείες -Αρχαία Ελλάδα, Αίγυπτος, Περσία, Χριστιανισμός, Βουδισμός- αλλά και με  θεραπευτικές μεθόδους-Ιπποκράτης, Αγιουρβέδα, κ.λ.π.

Αναφέρεται σε κείμενα του Θεόφραστου και στην Οδύσσεια του Ομήρου. Χρησιμοποιείται στην Ιατρική και τη βυρσοδεψία από τα Αρχαία χρόνια, με χαρακτηριστική χρήση της φλούδας στην αντιμετώπιση παρασίτων του γαστρεντερικού συστήματος.

Τα ρόδια κλείνοντας στο εσωτερικό τους, τους πολυπληθείς, ρουμπινένιους, ζουμερούς σπόρους τους, έγιναν το έμβλημα της γονιμότητας, της καλοτυχίας, της αφθονίας και της ζωής. Συμπεριλαμβανόταν στις χοές των νεκρών, ώστε να τους ακολουθεί η χαρά και η αφθονία και είναι συνδεδεμένα με μύθους του Πλούτωνα, της Περσεφόνης, του Άδη αλλά και τα Ελευσίνια μυστήρια.

Στις Ελληνικές παραδόσεις, το ρόδι σπάζεται στα θεμέλια του καινούργιου σπιτιού, την Πρωτοχρονιά όταν μπαίνομε για πρώτη φορά στο σπίτι και συνοδεύει τα νιόπαντρα ζευγάρια στο ξεκίνημα της κοινής ζωής τους.

Διατροφική αξία

Το ρόδι είναι πλούσιο σε βιταμίνες A,C,D, φυλλικό οξύ, κάλλιο, σίδηρο και αντιοξειδωτικά ενώ είναι σχετικά φτωχό σε θερμίδες.
Διατροφική ανάλυση / 100 gr περίπου

βασισμένη σε στοιχεία της: USDA National Nutrient Database for Standard Reference, Release 21 (2008)

Ενέργεια             85 kcal
Πρωτεΐνες         1,70 gr
Λιπαρά                1,20 gr
Υδατάνθρακες 19 gr
Φυτικές ίνες      4,1 gr
Ασβέστιο           10 mg
Σίδηρο                0,30 mg
Μαγνήσιο         12 mg
Φώσφορο          37 mg
Κάλιο                   240 mg
Νάτριο                2,9 mg
Ψευδ/γυρος    0,35 mg
Χαλκός               0,160 mg
Σελήνιο              ο,5 μgr
Βιταμίνη C        10,3 mg
Νιασίνη (Β3)   0,30 mg
Φυλλικό οξύ   38,50 μgr
Βιταμίνη Ε ο,61 mg
Βιταμίνη Κ 16,5μgr

Θεραπευτικές ιδιότητες

Το National Institutes of Health (http://www.nih.gov/) έκανε 23 μελέτες, οι οποίες κατοχυρώθηκαν το 2010 για την επίδραση του ροδιού σε διάφορες ασθένειες, όπως:

• Ασθένειες του προστάτη
• Διαβήτης
• Λέμφωμα
• Κοινό κρυολόγημα
• Αθηροσκλήρωση
• Στεφανιαία νόσο
• Ιό του έρπητα
• Ιογενείς λοιμώξεις

Παρ’ ότι οι έρευνες βρίσκονται σε πρώιμο στάδιο, έρευνες έχουν δείξει ότι τα συστατικά του ροδιού βοηθούν στην αντιμετώπιση παθήσεων της καρδιάς και του αγγειακού συστήματος καθώς επίσης και σε ασθένειες που έχουν σχέση με ιογενείς λοιμώξεις.

Το ρόδι χρησιμοποιείται στην παραδοσιακή Ιατρική, για χιλιετίες, σαν αντιφλεγμονώδες, αντιμικροβιακό, επουλωτικό, αντιδιαρροϊκό και για την αντιμετώπιση παρασίτων του γαστρεντερικού.

Βάσει νεότερων ερευνών, προτείνεται για βοήθεια στην αντιμετώπιση της αρτηριακής πίεσης, της κακής χοληστερίνης του αίματος, διαφόρων μορφών καρκίνου, αρθρίτιδας αλά και σε δερματολογικά προβλήματα .

Τρόποι χρήσης της ροδιάς.

Όλο το φυτό είναι χρήσιμο αφού εκτός από τους καρπούς που τρώγονται ωμοί, σε χυμούς ή σαλάτες, σε γλυκά ή σιρόπια, χρησιμοποιούνται στην αρωματοποιία, τη σαπωνοποιία,αλλά και για θεραπευτικούς σκοπούς, μπορούμε ακόμα να φτιάξουμε αφέψημα από φύλλα ροδιάς για την αντιμετώπιση στομαχικών διαταραχών ή την αντιμετώπιση των αιμορροΐδων και να χρησιμοποιήσουμε τη φλούδα από τον κορμό της ροδιάς για να σκουρύνουμε τα μαλλιά μας.

Α.Χ.

Ο χυμός τζίντζερ θεωρείται από τους πιο τονωτικούς και δροσιστικούς.

Υλικά για 1 κανάτα του 1 1/2 l

• 300 gr τζίντζερ ή 1/2 ποτήρι χυμό από αποχυμωτή
•  1 ποτήρι χυμό λεμόνι και πορτοκάλι
• 250 gr μέλι ή 6 κουταλιές ζάχαρη(ή γλυκαντική ύλη της επιλογής μας)
• φύλλα φρέσκου δυόσμου
• ξύσμα από 1 πορτοκάλι
• νερό ή ανθρακούχο νερό

Παρασκευή

1. Αποχυμώνουμε το τζίντζερ ή -για όσους δεν έχουν αποχυμωτή-το τρίβουμε στην λεπτή πλευρά του τρίφτη και το περνάμε από σουρωτήρι του τσαγιού πιέζοντάς το με το χέρι, έχουμε ακριβώς το ίδιο αποτέλεσμα.
2. Ανακατεύουμε όλα τα υλικά σε μια κανάτα χωρητικότητας 1 1/2 l τουλάχιστον και συμπληρώνουμε με ανθρακούχο νερό ή νερό βρύσης και παγάκια.

TIPS

• Αν δεν το καταναλώσουμε αμέσως μπορούμε να αφήσουμε το μείγμα χωρίς νερό και να το προσθέτουμε όταν το πίνουμε .
• Το τζίντζερ είναι πικάντικο, γι αυτόν το λόγο ο καθένας θα αποφασίσει την ποσότητα που θα χρησιμοποιήσει για το χυμό. Το ίδιο ισχύει για το λεμόνι και το μέλι ή τη γλυκαντική ύλη που θα διαλέξει.
• Η δοσολογία της συνταγής είναι 1/2  τζίντζερ και χυμό αντίστοιχα και είναι για έναν κανονικό σε οξύτητα, καυστικότητα και γλυκύτητα χυμό τζίντζερ.

Α.Χ.

Προετοιμασία

• Σουρώνουμε το ζωμό από τα χόρτα
• Προσθέτουμε αλάτι και χυμό λεμονιού κατα βούληση
• Αν θέλουμε το παγώνουμε στο ψυγείο και το πίνουμε σαν χυμό ή με απλό τρόπο το μετατρέπουμε σε ανθρακούχο αναψυκτικό.

Δείτε πως..

Υλικά

• 1 πλαστικό μπουκάλι 2 lt
• 2 lt νερό ή χυμό φρούτων
• 3 κ.σ. ζάχαρη
• 1/2 κ.γ ξερή μαγιά μπύρας ή μαγιά σαμπάνιας ένεργεί γρήγορα και δεν επηρεάζει τη γεύση

Προετοιμασία

1. Με ένα χωνί βάζουμε τη μαγία και τη ζάχαρη στο μπουκάλι.
2. Γεμίζουμε το μπουκάλι με νερό ή χυμό,  αφήνοντας 2 με 3 δάχτυλα κενό από την κορυφή για να έχει αέρα.
3. Ανακινούμε καλά το μπουκάλι και το αφήνουμε σε ένα σκοτεινό και δροσερό μέρος για 3 ημέρες.
4. Χαλαρώνουμε λίγο το καπάκι και βάζουμε το μπουκάλι για μία μέρα στο ψυγείο.
5. Σουρώνουμε με ένα ψιλό σουρωτήρι ή τουλουπάνι το αναψυκτικό μας.
6. Διατηρείται στο ψυγείο, καλύτερα σε γυάλινο μπουκάλι.

Διαβάστε για τις βλαβερές συνέπειες του αλουμινίου στον ανθρώπινο οργανισμό