Ο Χειμώνας είναι η εποχή του κυνόροδου. Θα το βρούμε στην εξοχή σε ακαλλιέργητα εδάφη, να μας θυμίζει το Καλοκαίρι και να δίνει χρώμα στο τοπίο.

Περιγραφή

Θάμνος που φθάνει τα 5 μέτρα ή και παραπάνω αν βρει κάπου να σκαρφαλώσει.

Αγγειόσπερμα της οικογένειας των Rosaceae.

Ανθίζει τους Καλοκαιρινούς μήνες, με μικρά 5πέταλα ροζ ή άσπρα τριαντάφυλλα. Τα φύλλα του είναι σύνθετα και είναι γεμάτο, μα γεμάτο αγκάθια.

Όταν το άνθος ωριμάσει και πέσουν τα πέταλα, διογκώνεται η βάση του και σχηματίζει μια πορτοκαλοκόκκινη κάψα που περιέχει τους σπόρους (συγκάρπιο), αυτό είναι το κυνόροδο.

Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου πόλεμου οι καρποί της αγριοτριανταφυλλιάς-κυνόροδα, έδιναν την πολύτιμη βιταμίνη C. Kατά τoν 18 o και 19 ο αιώνα το χρησιμοποιούσαν για να αντιμετωπίσουν τη λύσσα, γι’ αυτόν άλλωστε το λόγο θεωρείται ότι στις χώρες της Ευρώπης συναντιέται και σαν dogrose-σκυλοτριανταφυλλιά.

Tην αγριοτριανταφυλλιά τη βρίσκουμε στην Ευρώπη, Αμερική, Ν.Δ. Αφρική, Ασία και γενικά σε εύκρατα κλίματα.

Ιδιότητες

Τα κυνόροδα περιέχουν φλαβονοειδή, καροτένια και μεγάλη ποσότητα βιταμίνης C. Έχουν αντιφλεγμονώδεις και αντιοξειδωτικές ιδιότητες, είναι τονωτικά, βοηθούν στην αντιμετώπιση του κρυολογήματος, της αναιμίας και της διάρροιας. Συντελούν στην καλή απορρόφηση του σιδήρου και του ασβεστίου ενώ θεωρούνται ότι έχουν τη δυνατότητα να ρίχνουν τις πέτρες της χολής. Από τα κυνόροδα προέρχεται η ουσία gopo, ιδανική στην αντιμετώπιση της οστεοαρθρίτιδας. Το έλαιο του κυνόροδου έχει αντιγηραντική δράση.

Ενδεικτικά για την περιεκτικότητα σε βιταμίνη C αναφέρουμε:

100 γρ. πορτοκάλι περιέχουν 45 μιλιγκράμ βιταμίνης C.

100 γρ. ακτινίδια περιέχουν  145 μιλιγκράμ ενώ

100 γρ. κυνόροδα περιέχουν 3000 μιλιγκράμ βιταμίνης C.

Χρήση του κυνόροδου.

Με τα κυνόροδα φτιάχνουμε σιρόπι, μαρμελάδα, λικέρ και γλυκό του κουταλιού. Μπορούμε να αποξηράνουμε τους καρπούς, για τονωτικό τσάι και και βοηθητικό στα κρυολογήματα.

Tα κυνόροδα έχουν υπόξινη γεύση και για να διατηρήσουμε τη βιταμίνη C μπορούμε να πολτοποιήσουμε τους σπόρους με το περικάρπιο μαζί με μέλι ή μαύρη ζάχαρη.

Α.Χ.

Μέντα – Μentha και Φλισκούνι – Mentha pulegium. Το βοτάνι του Πλούτωνα.
Μυθολογία.
Παλιά συνήθεια το ξενοκοίταγμα..! Την είδε όμορφη και μυρωδάτη, δροσερή και αέρινη, λεπτοκαμωμένη και εύθραυστη και λύγισε και έπεσε στα κάλλη της και την ερωτεύτηκε. Μεγάλος ο πειρασμός. Χόρευε η Μίνθη ξένοιαστα μαζί με τις άλλες Νύμφες, όταν ο Πλούτωνας βγαίνοντας από τα άδυτα του κόσμου του, παρασυρμένος απ’ τα τραγούδια και τα γέλια τους, ήρθε κοντά τους και μαγεύτηκε. Οι ανάγκες του ξύπνησαν και ότι είχε του φάνηκε λίγο.Τη ξεχώρισε και την έκανε δική του. Αχ Μίνθη, Μίνθη , εσύ και όλες οι Μίνθες του κόσμου…σε τι βάσανα μας βάζετε. Τα νέα δεν άργησαν να φθάσουν στ’ αυτιά της απατημένης συζύγου. Κι η δύναμή της ήταν μεγάλη. Θεά κι αυτή, μ’ ανθρώπινες αδυναμίες αλλά μαγικές δυνάμεις. Ίσα που πρόλαβε ο εραστής, να μην τη λιώσει απ’ το ποδοπάτημα η οργισμένη κερασφόρος..Την περιμάζεψε στα γρήγορα και για να σώσει ότι απέμεινε τη μεταμόρφωσε σε λουλούδι, φυλακίζοντας τα κάλη της, σ’ ενα από τα πιο μυρωδάτα βοτάνια της φύσης.Έτσι αφού δε μπορούσε να αφιερωθεί σαν γυναίκα στο θεό Πλούτωνα, αφιερώθηκε σαν λουλούδι. Ποιός άνδρας δε θα τον συμμεριζόταν αλλά και ποιά γυναίκα δε θα σκεφτόταν έστω, να κάνει το ίδιο.
Τυχεροί εμείς, που σαν απόσταγμα μιας “εμπειρίας” και μιας αέναης “ανάμνησης”, έχουμε να απολαμβάνουμε το αποτέλεσμα της αμαρτίας τους.
Στη μεγάλη οικογένεια των χειλανθών και στο γένος της μέντας ανήκει και το φλισκούνι-mentha pulegia.
Χαρακτηριστικά.
Φυτό πολυετές, αυτοφυές (φυτρώνει εκεί που δεν τη σπέρνουν), φθάνει σε ύψος μέχρι 60 cm, με όρθιους βλαστούς, λογχοειδή, αντικρυστά, πριονωτά, χνουδωτά φύλλα και ανθούς σε μικρά στάχυα από ροζ, μωβ και άσπρα λουλούδια. Το βρίσκουμε σε εύκρατα κλίματα (δεν της έφθανε ο Πλούτωνας), σε φτωχά εδάφη, ηλιόλουστα σημεία και κοντά σε ρεματιές. Στην Ελλάδα έχουν γίνει μικρές προσπάθειες καλλιέργειας.
Ανθίζει από τον Ιούνιο μέχρι τον Αύγουστο και τα φύλλα της χρησιμεύουν στη φαρμακοποία ενώ τα άνθη στην αρωματοποιία. Και τα δύο μέρη ωστόσο τα χρησιμοποιούμε σαν αρωματικό στη μαγειρική και στη ζαχαροπλαστική.(Έγινε εντέλει χρήσιμη).
Ιστορικά στοιχεία.
Αναφέρεται σε κείμενα του Ιπποκράτη, του Γαληνού και του Διοσκουρίδη. Επίσης σε αρχαία Κινέζικα γραπτά σαν αποχρεμπτικό και τονωτικό. Την αναφέρει ακόμα ο Σαίξπηρ σαν αφροδισιακό (καθόλου τυχαίο).
Επεξεργασία.
Για οικιακή χρήση δε χρειάζεται κάποια ιδιαίτερη επεξεργασία. Την αποξηραίνουμε, φτιάχνοντας μικρά ματσάκια και κρεμώντας την ανάποδα ( ), σε σκιερό σημείο. Την αποθηκεύουμε σε γυάλινα ερμειτικά κλειστά βάζα,(για λόγους ασφαλείας). Μπορούμε όμως να τη χρησιμοποιήσουμε και φρέσκια χρησιμοποιόντας λίγη παραπάνω ποσότητα.
Το αιθέριο έλαιο εξάγεται με απόσταξη από τα άνθη της.
Ιδιότητες.
Περιέχει τις μεγαλύτερες ποσότητες μενθόλης απ’ όλα τα είδη μέντας, μενθόνη, ταννίνες, τοκοφερόλες, φλαβονοειδή, χολίνη, αλκοόλες και άλλα ιχνοστοιχεία και μέταλλα.
Παρ’ ότι ο Ιπποκράτης είχε κάποιες διαφωνίες για τις καταπραϋντικές της ιδιότητες, όλοι συμφωνούσαν (Γαληνός, Διοσκουρίδης, Κινέζοι, Μεσογειακοί λαοί) στη χρήση της για την αντιμετώπιση του κρυολογήματος, του βήχα, της δυσμηνόρροιας, των ιλίγγων, της αϋπνίας, και του πονόλαιμου. Χρησιμοποιείται σαν καταπραϋντικό της βαρυστομαχιάς, των νευρικών διαταραχών και της γαστρίτιδας.
Τρόποι χρήσης.

• Γίνεται μυρωδάτο αφέψημα, έκχυμα, αιθέριο έλαιο αλλά και μυρωδικό της κουζίνας.
• Αναπνέουμε τους ατμούς, όταν έχουμε μπουκωμένη μύτη και πίνουμε παγωμένα αφεψήματα, τα οποία παρ’ ότι είναι εφιδρωτικά μας δροσίζουν.
• Σε συνδυασμό με λουίζα, μελισσόχορτο, υβίσκο και γλυκόριζα βοηθά στην αποβολή κατακρατημένων υγρών και στη δίαιτα.
• Κάνουμε κομπρέσες με δυνατό αφέψημα για να καταπραΰνουμε ισχυαλγίες, πόνους στις αρθρώσεις και ρευματισμούς.
• Τρίβουμε φύλλα πάνω σε τσιμπήματα εντόμων για να μαλακώσουμε τη φαγούρα καθώς και στα ούλα για τη δυσοσμία του στόματος.
• Χρησιμοποιείται σαν φυσικό εντομοαπωθητικό και γι’ αυτόν το σκοπό μπορούμε να στάξουμε λίγες σταγόνες αιθέριου ελαίου στη συσκευή ατμοποίησής του.
• Το αφέψημα μαζί με τριμμένο τζίντζερ, βοηθά στη δυσπεψία.

Προσοχή.
Απαγορεύεται σε θηλάζουσες μητέρες γιατί δημιουργεί πρόβλημα στην παραγωγή γάλακτος, δεν συνιστάται για τα βρέφη και για όσους έχουν έλκος και γαστροεισοφαγική παλλινδρόμιση. Επίσης αντενδείκνυται στην ομοιοπαθητική γιατί λειτουργεί ανασταλτικά.
Άλλες ποικιλίες της μέντας.
Αναφέρονται περίπου 30 ποικιλίες της μέντας, μερικές απ’ αυτές είναι:

• μέντα η μακρόφυλλη (άγρια μέντα)
• μέντα η πράσινη (δυόσμος)

ειδικότερα στην Ελληνική χλωρίδα

• μέντα η χνουδωτή
• μέντα η μελανωπή
• μέντα η στρογγυλόφυλλη(αγριόδυοσμος)
• μέντα η μικρόφυλλη
• μέντα η ρεβερχόνεια
• μέντα η πολιά
• μέντα η πουλέγεια ή φλεσκούνι ή φλισκούνι ή βληχούνι

Συγκομιδή και πολλαπλασιασμός.
Κόβουμε (με σεβασμό στον πόνο της) μόνο τα κλαδάκια, φροντίζοντας ν’ αφήσουμε μερικά επάνω και προπαντός να μην τη ξεριζώσουμε.
Ο τρόπος που πολλαπλασιάζεται είναι με ώριμους και γερούς σπόρους ή με καταβολάδες. Το φθινόπωρο είναι η καλύτερη εποχή για να την αναπαράγουμε ενώ το Καλοκαίρι για να τη συλλέξουμε.

Παίρνουμε πάντα υπόψιν μας, αρχικά, τη γνώμη του γιατρού, για οποιαδήποτε από τα συμπτώματα αναφέρουμε.
Α.Χ.