Βαλεριάνα-Valeriana officinalis

Φυτό, αγγειόσπερμο, δικοτυλήδονο,του γένους βαλεριανής, πολυετές, με μεγάλο ριζικό σύστημα. Πρώτες αναφορές από τον Ιπποκράτη κατά τον 2 π.Χ. αιώνα αλλά και από το Γληνό, περιγράφουν τις ηρεμιστικές και αγχολυτικές ιδιότητες της βαλεριάνας. Παρ’ ότι οι μελέτες δεν είναι επαρκείς, επιβεβαιώνεται η δράση της σε διαταραχές του ύπνου και στην αντιμετώπιση του ήπιου άγχους και της κατάθλιψης. Χρησιμοποιείται ακόμα για την αντιμετώπιση των πόνων της περιόδου και την κολίτιδα του εντέρου.  Η παρατεταμένη χρήση της βαλεριάνας μπορεί να προκαλέσει αίσθημα κόπωσης, πονοκεφάλους, ζαλάδες ή και γαστρικές διαταραχές.

Δεν συνίσταται η χρήση της σε παιδιά, εγκύους και σε άτομα που πρέπει να έχουν τεταμένη προσοχή. Η βαλεριάνα εξ αιτίας της έντονης μυρωδιάς της χρησιμοποιείται και σαν αρωματικό στα τρόφιμα.

Τρόπος χρήσης: για την αϋπνία-αφέψημα από τη ρίζα του φυτού 45′-60′ πριν το βραδυνό ύπνο.

Βασιλικός-Ocimum basilikum

Θαμνοειδές φυτό αγγειόσπερμο, ανήκει στην ίδια οικογένεια της μέντας τα χειλανθή, μονοετές ή πολυετές (ανάλογα με το υποείδος του), γνωστό για τη σχέση του με τις θρησκευτικές τελετουργίες, τη μαγειρική, την αρωματοποιία και τις θεραπευτικές του ιδιότητες. In vitro μελέτες έχουν δείξει ότι είναι αντιοξειδωτικός, αντιικός, αντιμικροβιακός. Χρησιμοποιείται σαν τονωτικό του στομάχου, ορεκτικό, αντιφυσητικό, για την αντιμετώπιση της αϋπνίας και τους πονοκεφάλους.

Οι σπόροι του βασιλικού σε υπερβολική πρόσληψη είναι επιβλαβείς για τον εγκέφαλο και περιέχουν εστραγόλη, ουσία υπεύθυνη για καρκινογεννέσεις και τερατογεννέσεις (αποτελέσματα πειραμάτων σε ποντίκια).

Τρόπος χρήσης: για πονοκέφαλο, νεύρωση στομάχου, γαστρίτιδα, χωνευτικό, κρυολόγημα αλλά και για πλύσεις σε φαρυγγίτιδα και πονόλαιμο-1 κουταλιά σε αφέψημα 1-2 φορές ημερησίως.

Δάφνη-Laurus nobilis

H αγαπημένη του θεού Απόλλωνα, αυτοφύεται ή καλλιεργείται σε όλη την Ελλάδα. Δενδροειδής θάμνος , αγγειόσπερμο, δικοτυλήδονο, της οικογένειας των δαφνοειδών, πολυετής. Χρησιμοποιείται στη φαρμακευτική, αρωματοποιία, μαγειρική, για την παρασκευή εντομοκτόνων και παρασιτοκτόνων. Γνωστή από την Αρχαιότητα, με αναφορές από τον Όμηρο, για τις θεραπευτικές της ιδιότητες. Αντιμικροβιακή, παρασιτοκτόνος, χωνευτική, αντιδιαρροϊκή, χαλαρωτική αλλά και ιδιαίτερα τοξική και παραισθησιογόνος.

Προσοχή στη χρήση του ελαίου. Δεν χρησιμοποιείται από παιδιά και εγκύους.

Τρόπος χρήσης: για διάρροια και δυσπεψία-αφέψημα με 2-3 αποξηραμένα φύλλα 1-2 φορές ημερησίως.

Δενδρολίβανο-Rosmarius officinalis

Θάμνος πολυετής και αειθαλής, αγγειόσπερμο, δικοτυλήδονο, ανήκει στην οικογένεια των χειλανθών και στο γένος των ροσμαρίνων. Το δενδρολίβανο είναι γνωστό από την Αρχαιότητα για τη χρήση του σε θρησκευτικές και άλλες τελετουργίες. Πλούσιο σε αντιοξειδωτικά, θεωρείται αντισηπτικό, στυπτικό, χωνευτικό, αντιρευματικό, αντιδιαβητικό, εμμηναγωγό, σπασμολυτικό, τονωτικό, αποχρεμπτικό. Χρησιμοποιείται στη μαγειρική, ζαχαροπλαστική, αρωματοποιία, φαρμακευτική.

Τρόπος χρήσης: σαν αφέψημα για κρυολογήματα, 1/2 κουταλιά αποξηραμένο δενδρολίβανο μαζί με μαντζουράνα και μέλι 1-2 φορές την ημέρα.

Προσοχή στους υπερτασικούς, το δενδρολίβανο ανεβάζει την πίεση

Δυόσμος, Μέντα-Mentha spicata

Θάμνοι, της συνομοταξίας των αγγειόσπερμων, δικοτυλήδονα, της οικογένειας των χειλανθών που ανήκουν στο ίδιο γένος, το γένος της μέντας -mentha. Με κοινά χαρακτηριστικά η βασική διαφορά τους είναι ότι: η μεν  μέντα χρησιμοποιείται στο κοινό κρυολόγημα, τον πονόλαιμο, σαν αντιβηχικό και γενικά σε ήπιες ενοχλήσεις του αναπνευστικού ενώ ο δυόσμος σε στομαχικές διαταραχές, δυσπεψία, διάρροια και σαν τονωτικό του στομάχου. Χρησιμοποιούνται στη φαρμακευτική, αρωματοποιία, μαγειρική και ζαχαροπλαστική. Αναφέρονται από τον Ιπποκράτη και το Γληνό.

Δείτε ακόμα:

Τρόπος χρήσης:

α) για κρυολόγημα: αφέψημα από 1 κουταλιά αποξηραμένη μέντα, λίγες σταγόνες λεμονιού, μέλι 2-3 φορές ημερησίως. β) για δυσπεψία: αφέψημα από 1 κουταλιά ξερό δυόσμο με 1/2 κουταλιά χαμομήλι 1-2 φορές . γ) παγωμένο αφέψημα δυόσμου ή μέντας με χυμό λεμόνι είναι δροσιστικό για το Καλοκαίρι.

Προσοχή, ο δυόσμος και η μέντα απαγορεύονται σε όσους κάνουν ομοιοπαθητική θεραπεία γιατί αναστέλλουν τη δράση των ομοιοπαθητικών φαρμάκων.

Δίκταμο-Origanum dictamus και Amaracus dictamus

Το κατά παράδοση Κρητικό βότανο είναι αυτοφυές και προστατευόμενο είδος. Αγγειόσπερμο, δικοτυλήδονο, ανήκει στην οικογένεια των χειλανθών και στο γένος της ρίγανης-origanum. Γνωστό από τη Μινωική εποχή και την Αρχαιότητα, αναφέρεται από τον Ιπποκράτη σαν αντιρευματικό, θεραπευτικό του γαστρεντερικού, επουλωτικό και τονωτικό. Μελέτες έχουν δείξει την αντιοξειδωτική και αντιμικροβιακή του δράση εξ αιτίας των πολυφαινολών που περιέχει. Το άγριο δίκταμο της Κρήτης , λόγω της σπανιότητάς του, προστατεύεται με τη συνθήκη της Βέρνης και απαγορεύεται η συλλογή του στο Εθνικό Δρυμό του φαραγγιού της Σαμαριάς. 

Τρόπος χρήσης: το κλασσικό Κρητικό αφέψημα για κρυολόγημα και τόνωση, 1 κουταλιά δίκταμο-1 κουταλιά μαντζουράνα-1 κουταλιά τσάι του βουνού- 1 ξύλο κανέλας – μέλι

Ευκάλυπτος-Eukalyptus globulus

Από τα πιο ψηλά ανθοφόρα δένδρα, αγγειόσπερμο, δικοτυλήδονο, της οικογένειας των μυρτοειδών, ήρθε στην Ελλάδα το 1862 με βασικό σκοπό την αποστράγγιση ελών. Γνωστός για τις θεραπευτικές του ιδιότητες χρησιμοποιείται στη φαρμακευτική για την παρασκευή αντικαταρροϊκών φαρμάκων. Χρησιμοποιείται σαν αντιπυρετικό, αντιβηχικό, επουλωτικό, για τους πόνους των αρθρώσεων, τις στομαχικές διαταραχές, την ακμή, τις λοιμώξεις του αναπνευστικού.

Προσοχή στο έλαιο του ευκάλυπτου, δεν είναι βρώσιμο και αλληλεπιδρά με άλλα φάρμακα.

Τρόπος χρήσης:

α) Αφέψημα  για κρυολόγημα με 1 φύλλο ευκάλυπτου μαζί με τσάι του βουνού για 1-2 φορές ημερησίως.

β) Εισπνοές επάνω από σκεύος με νερό που βράζει και φύλλα ευκάλυπτου για αντικαταρροϊκή δράση και απολύμανση της ακμής.

Θυμάρι-Thymus vulgaris

Koντός (μέχρι 30 cm), μυρωδάτος, πολυετής θάμνος, αγγειόσπερμο, δικοτυλήδονο, της οικογένειας των χειλανθών. Γνωστό από την Αρχαιότητα, για τη χρήση του σαν ένα από τα πρώτα θυμιάματα κυρίως όμως σαν αντιμικροβιακό, αντιβακτηριδιακό, αντισηπτικό αλλά και αποχρεμπτικό, χωνευτικό, σπασμολυτικό, αντιφυσητικό αποσμητικό και τονωτικό. Οι θεραπευτικές του ιδιότητες οφείλονται στη θυμόλη και την καρβακρόλη. βασικά συστατικά του αιθέριου ελαίου του.

Προσοχή: δεν ενδείκνυται η χρήση του από εγκύους και η πολυήμερη εσωτερική χρήση.

Τρόπος χρήσης: σαν αφέψημα για απόχρεμψη, δυσπεψία, φούσκωμα, τόνωση  ή σαν κομπρέσα για την αντιμετώπιση της ψωρίασης και της ακμής, 1 κουταλιά αποξηραμένο θυμάρι ή 2 κουταλιές φρέσκο 1-2 φορές ημερησίως.

Λεβάντα-Lavandula officinalis

Θάμνος, αγγειόσπερμο, δικοτυλήδονο της οικογένειας των χειλανθών, γνωστή από τις ταρυχεύσεις της Αρχαίας Αιγύπτου και τα λουτρά των Αρχαίων Ελλήνων. Παρ’ ότι δεν υπάρχουν επαρκείς μελέτες θεωρείται  βότανο αντιασθματικό, αγχολυτικό, αντισπασμωδικό, αντιδιαρροϊκό, τονωτικό, υπνωτικό.

Σύμφωνα με το NCCAM -Εθνικό κέντρο συμπληρωματικής και εναλλακτικής ιατρικής τα αφεψήματα και τα εκχυλίσματα λεβάντας θέλουν προσοχή γιατί μπορεί να προκαλέσουν πονοκεφάλους, δυσκοιλιότητα, στομαχόπονο ή αλλαγή της όρεξης. Το Υπουργείο Γεωργίας της Κύπρου συστήνει τη χρήση μόνο της Lavandula officinalis της λεγόμενης βρώσιμης λεβάντας.

Τρόπος χρήσης: αφέψημα για χαλάρωση ή με διπλή δόση σαν αντιπιτυριδικό και τονωτικό σε λιπαρά μαλλιά. 1 κουταλάκι ξερή λεβάντα – 10′ σε 2 φλυτζάνια καυτό νερό.

Λουίζα-Aloysia citrodora ή aloysia triphylla

Βότανο διφορούμενου μεταφυσικού συμβολισμού, αφενός θεωρείται το φυτό που χρησιμοποιήθηκε για να επουλώσει τις πληγές του Εσταυρωμένου Χριστού, αφετέρου σε διαφορετικές κουλτούρες αποκαλείται “ο όλεθρος του διαβόλου”. Γνωστό φυλαχτό από την Αρχαία Αίγυπτο, χρησιμοποιείται σαν ηρεμιστικό, αντιπυρετικό, αντισπασμωδικό, διουρητικό, χωνευτικό. Με τη χαρακτηριστική λεμονάτη μυρωδιά του, ήρθε από την Αμερική στην Ευρώπη από τους Ισπανούς  θαλασσοπόρους τον 17 ο αιώνα. Η πιο συχνή χρήση γίνεται σε δίαιτες επειδή αποκαθιστά σαν διουρητικό την κατακράτηση. Περιέχει ικανοποιητικές ποσότητες αντιοξειδωτικών.

Προσοχή: α)στην εξωτερική χρήση της λουίζας γιατί είναι φωτοευαίσθητη και αφήνει κηλίδες στην επιδερμίδα β) σε εγκύους χορηγείται μετά από συμβουλή του γιατρού γ)η κατάχρηση μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στα νεφρά.

Τρόπος χρήσης: για το φούσκωμα και τη δυσπεψία, αφέψημα με 1 κουταλάκι αποξηραμένη λουίζα,  1/2 κουταλάκι ξερό δυόσμο, σταγόνες λεμονιού

Μαντζουράνα -Origanum majorana

Θάμνος πολυετής, μέχρι 60 cm, αγγειόσπερμο, δικοτυλήδονο της οικογένειας των χειλανθών, γνωστός από την Αρχαιότητα, με αναφορές από τον Γαληνό σαν φάρμακο για στομαχικές διαταραχές. Η καταγωγή της μαντζουράνας ορίζεται κάπου στη Μέση Ανατολή ενώ είναι γνωστή η χρήση του αφεψήματός της στους ψάλτες και τους μουσικούς. Θεωρείται χωνευτική, διουρητική, αντιεμετική, αποχρεμπτική, υποτασική και αντιδιαβητική.

Χρειάζεται προσοχή στην κατανάλωσή της από υποτασικούς και διαβητικούς.

Τρόπος χρήσης: α)σαν κλασσικό Κρητικό αφέψημα για κρυολόγημα και απόχρεμψη – 1 κουταλάκι μαντζουράνα, 1 κουταλάκι δίκταμο, 1 κουταλάκι τσάι του βουνού, ξύλο κανέλας  β) ελαφρύ αφέψημα με 1/2 κουταλάκι ξερή μαντζουράνα για χωνευτικό.

Μελισσόχορτο- Melissa officinalis

Mονοετής θάμνος, αγγειόσπερμο, δικοτυλήδονο, της οικογένειας των χειλανθών, συγγενής της μέντας, αρωματικό, με πλούσιο νέκταρ και συνέπεια τη μεγάλη προσέλευση μελισσών, εξ ου και το όνομα. Είναι από τα πιο γνωστά βότανα και θεωρείται τονωτικό, χωνευτικό, καταπραϋντικό, σπασμολυτικό, ελαφρύ υπνωτικό, αγχολυτικό,πλούσιο σε αντιοξειδωτικά, χρησιμοποιείται για τόνωση των εγκεφαλικών λειτουργιών (Αλτσχάϊμερ) και για έλεγχο του υπερθυρεοειδισμού.

Προσοχή σε άτομα με πρόβλημα στο θυρεοειδή.

Τρόπος χρήσης: χλιαρό αφέψημα για τόνωση με 1 κουταλιά μελισσόχορτο και 1 κουταλιά γύρη.

Mολόχα-Malva sylvestris

 Θάμνος, αγγειόσπερμο, δικοτυλήδονο της οικογένειας των μαλαχοειδών, γνωστό στην Ελλάδα από το 2000 π.Χ.. Αυτοφύεται σε όλη την Ελλάδα και χρησιμοποιείται στη μαγειρική (τσιγαριαστά άγρια χόρτα) αλλά και σαν θεραπευτικό αφέψημα. Μαλακτικό, βλενολυτικό θεωρείται ιδανικό για ήπιες ασθένειες του αναπνευστικού, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου και στομαχικό έλκος.

Χρειάζεται προσοχή στη σύγχρονη λήψη με αντιδιαβητικά ή φάρμακα με λίθιο.

Τρόπος χρήσης: αφέψημα σαν αποχρεμπτικό, 1 κουταλάκι αποξηραμένα άνθη μολόχας 2-3 φορές ημερησίως.

Ρίγανη-Origanum vulgare

Θάμνος, πολυετής, αγγειόσπερμο, δικοτυλήδονο, της οικογένειας των χειλανθών, αυτοφύεται αλλά και καλλιεργείται σε όλη την Ελλάδα. Από τα πιο γνωστά βότανα, από την Αρχαιότητα μέχρι σήμερα, όχι μόνο για τη χρήση του στη μαγειρική αλλά και για τις θεραπευτικές του ιδιότητες. Χρησιμοποιείται σαν αντιρευματικό, αντιδιαρροϊκό, αντιφλεγμονώδες, τοπικό αντιβιοτικό (με χαρακτηριστική χρήση στις νέες τρύπες των αυτιών όπου τοποθετούσαν ένα ξυλάκι από ρίγανη μέχρι να σταματήσει να έχει πληγή),αντιυπερτασικό, αποχρεμπτικό,τονωτικό, αντισηπτικό.

Προσοχή στη χρήση από εγκύους και σε υποτασικούς.

Τρόπος χρήσης: αφέψημα για τυμπανισμό 1/2 κουταλάκι αποξηραμένη ρίγανη με 1 κουταλάκι δυόσμο, 1-2 φορές ημερησίως.

Tαραξάκο, Πικραλίδα, Αγριοράδικο-Τaraxacum officinale

Το γνωστό μας αγριοράδικο δεν γίνεται μόνο νόστιμη βραστή σαλάτα αλλά και αφέψημα. Θάμνος, αγγειόσπερμο, της οικογένειας των αστεροειδών, θεωρείται παράσιτο στους χλοοτάπητες αλλά συγχρόνως χρησιμοποιείται και σαν διουρητικό φάρμακο. Πλούσιο σε αντιοξειδωτικά, μέταλλα και βιταμίνες αναφέρεται στη λαϊκή παράδοση σαν καθαριστικό του αίματος. Τονωτικό του ήπατος και των νεφρών, διουρητικό, χωνευτικό, ορεκτικό, ήπιο καθαρτικό.

Χρειάζεται προσοχή, σύμφωνα με το NCCAM (Εθνικό κέντρο συμπληρωματικής και εναλλακτικήε Ιατρικής) στη χρήση από άτομα με λοιμώξεις και φλεγμονές στη χοληδόχο κύστη.

Τρόπος χρήσης: διουρητικό αφέψημα με 1 κουταλιά αποξηραμένη πικραλίδα για 2-3 φορές ημερησίως.

Tίλιο, Φλαμούρι, Φιλύρα-Tilia Cordata και Tilia Platyphyllos

Φυλλοβόλο δένδρο που φθάνει τα 60 m, αγγειόσπερμο, δικοτυλήδονο, της οικογένειας των φιλυροειδών. Kαλλωπιστικό και φαρμακευτικό δένδρο, με πιο γνωστές τις διουρητικές του ιδιότητες. Εφιδρωτικό, αντιεμετικό, ήπιο χαλαρωτικό, χωνευτικό, αντιβηχικό. Χρήσιμα τα φύλλα του, οι μυρωδάτοι ανθοί του αλλά και ο φλοιός.

Χρειάζεται προσοχή από ανθρώπους που παίρνουν διουρητικά ή φάρμακα που περιέχουν λίθιο.

Τρόπος χρήσης: αφέψημα σαν ήπιο χαλαρωτικό με 1 κουταλιά αποξηραμένα άνθη τίλιου, 1 κουταλιά χαμομήλι, 1 ώρα πριν το βραδυνό ύπνο.

Τσάι του βουνού-Sideritis syriaca

Η Κρητική μαλοτύρα, το Ελληνικό τσάι του βουνού, δεν έχει καμιά σχέση με το γνωστό μας τσάι. Θάμνος, αγγειόσπερμο, δικοτυλήδονο της οικογένειας των χειλανθών, έχει περίπου 17 διαφορετικά είδη στα Ελληνικά βουνά. Μελέτες δείχνουν τις αποχρεμπτικές και χωνευτικές του ιδιότητες. Θεωρείται ιδανικό αφέψημα για το κρυολόγημα και τις παθήσεις του αναπνευστικού, μαλακτικό για την τραχεία και το φάρυγγα αλλά και χρήσιμο βότανο στις γαστρεντερικές διαταραχές. Περιέχει ικανές ποσότητες σε αντιοξειδωτικά. Όπως σε όλα τα άγρια βότανα χρειάζεται, όταν τα συλλέγουμε να φροντίζουμε να μην καταστρέφουμε και να μην ξεριζώνουμε τα φυτά αλλά με σεβασμό στη φύση και σε ότι μας προσφέρει, να φροντίζουμε να αφήνουμε κλαδιά και ανθούς ώστε να συνεχίζει να αναπτύσσεται και να αναπαράγεται.

Ήπια χρήση του, δεν έχει αντενδείξεις εκτός από άτομα με συγκεκριμένες αλλεργίες.

Τρόπος χρήσης: αφέψημα για κοινό κτυολόγημα με 1 κουταλιά τσάι του βουνού, δίκταμο, μέλι, λεμόνι

Tσουκνίδα-Urtica dioica

Η τσουκνίδα είναι θάμνος, αγγειόσπερμο, δικοτυλήδονο, της οικογένειας των κνιδοειδών. Γνωστή όχι μόνο για τη φαγούρα που προκαλούν τα χνουδωτά φύλλα της αλλά και για τις θεραπευτικές της ιδιότητες και τη χρήση της στη μαγειρική. Πλούσια σε μέταλλα και ιχνοστοιχεία, χρησιμοποιείται στην αντιμετώπιση της αρθρίτιδας, στα νεφρά (πέτρες), ουρικό οξύ, καλή κυκλοφορία του αίματος και  σαν αποτοξινωτικό.

Χρειάζεται προσοχή από άτομα με προβλήματα στα νεφρά, διαβήτη ή υπέρταση, από άτομα με αλλεργίες και δεν ενδείκνηται η χρήση της από εγκύους και θηλάζουσες.

Τρόπος χρήσης: αφέψημα για αποτοξίνωση, 2 κουταλιές για 2 l νερό μετά από βαριά γεύματα.

Φασκόμηλο-Salvia officinalis

Θάμνος πολυετής, αγγειόσπερμο, δικοτυλήδονο, της οικογένειας των χειλανθών γνωστό σαν αλιφασκιά ή σάλβια. Ένα από τα πιο γνωστά Ελληνικά βότανα με έντονη και χαρακτηριστική μυρωδιά θεωρείται αποχρεμπτικό, αντιυδρωτικό, εμμηναγωγό, αντιπυρετικό, τονωτικό, αντιδιαρροϊκό, αντιβηχικό, χωνευτικό, καρδιοτονωτικό, βοηθητικό σε φαρυγγίτιδες και ουλίτιδες.

Δεν επιτρέπεται η χρήση από εγκύους και κυρίως από θηλάζουσες μητέρες. Παραδοσιακά το χρησιμοποιούσαν για να “κόψουν” το γάλα στις μητέρες.

Τρόπος χρήσης: αφέψημα για πονόλαιμο ή διάρροια, 1 κουταλάκι αποξηραμένο φασκόμηλο με χυμό λεμόνι 2-3 φορές ημερησίως.

Χαμομήλι-Chamomilla

Το πρώτο σε χρήση Ελληνικό βότανο, το χαμομήλι είναι πώα, μονοετής, αγγειόσπερμο, της οικογένειας των αστεροειδών. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα συστατικά που περιέχει έχουν ηρεμιστική και αγχολυτική δράση δικαιώνοντας έτσι τη πλατιά χρήση του. Ήπιο αντιβιοτικό, χωνευτικό, καταπραϋντικό, αντιφλεγμονώδες, με αντικαρκινικές ιδιότητες. Χρησιμοποιείται στην φαρμακευτική, κοσμετολογία, βιομηχανία τροφίμων και στις παιδικές τροφές.

Χρειάζεται προσοχή σε άτομα με αλλεργίες, σε άτομα που παίρνουν αντιπηκτικά ή άλλα φάρμακα που αλληλεπιδρούν.

Τρόπος χρήσης: αφέψημα με 1 κουταλιά αποξηραμένο χαμομήλι και 1 κουταλιά τίλιο για ελαφρύ χαλαρωτικό, 1 ώρα πριν το βραδυνό ύπνο.

Οι θεραπευτικές ιδιότητες των βοτάνων, παρ’ ότι για τα περισσότερα απ’ αυτά δεν έχουν ανακοινωθεί ενδελεχείς μελέτες, με λάθος χειρισμό τους και υπερβολική χρήση, μπορεί να  φέρουν τα αντίθετα από τα αναμενόμενα αποτελέσματα ειδικά σε περιπτώσεις που αλληλεπιδρούν με άλλα φάρμακα. Χρειάζεται προσοχή από άτομα με αλλεργίες, από εγκύους και θηλάζουσες αλλά και από τα παιδιά. Για τη σωστή χρήση τους καλό είναι να συμβουλευόμαστε τους ειδικούς θεραπευτές και πάνω απ’ όλα να μην κάνουμε κατάχρηση σε κανένα απ’ αυτά.

Οι συνταγές για αφεψήματα δεν είναι ιατρικές συμβουλές αλλά παραδοσιακή γνώση.

Α.Χ.

Φασκόμηλο-Salvia officinalis

Θάμνος πολυετής, αγγειόσπερμο, δικοτυλήδονο, της οικογένειας των χειλανθών γνωστό σαν αλιφασκιά ή σάλβια. Ένα από τα πιο γνωστά Ελληνικά βότανα με έντονη και χαρακτηριστική μυρωδιά θεωρείται αποχρεμπτικό, αντιυδρωτικό, εμμηναγωγό, αντιπυρετικό, τονωτικό, αντιδιαρροϊκό, αντιβηχικό, χωνευτικό, καρδιοτονωτικό, βοηθητικό σε φαρυγγίτιδες και ουλίτιδες.

Δεν επιτρέπεται η χρήση από εγκύους και κυρίως από θηλάζουσες μητέρες. Παραδοσιακά το χρησιμοποιούσαν για να “κόψουν” το γάλα στις μητέρες.

Τρόπος χρήσης: αφέψημα για πονόλαιμο ή διάρροια, 1 κουταλάκι αποξηραμένο φασκόμηλο με χυμό λεμόνι 2-3 φορές ημερησίως.

Α.Χ.

Υλικά για 5 μερίδες

• 250 gr μαυρομάτικα
• 1 ξερό κρεμμύδι
• 1/2 φλυτζάνι ελαιόλαδο
• 1 σκελίδα σκόρδο
•  1/2 φλυτζάνι άσπρο ξηρό κρασί
• 1 φλυτζάνι σάλτσα τομάτας ή 4 φρέσκιες
• 1 κουταλάκι πελτέ
• 1-2 πιπεριές τσούσκες (μικρά τσίλι)
• 1/2 φλυτζάνι ψιλοκομμένο μάραθο
•  2 κλαδιά φρέσκο ψιλοκομμένο φασκόμηλο
• αλατοπίπερο

Παρασκευή

1.  Ξεπλένουμε τα μαυρομάτικα, τ’ αφήνουμε να βράσουν για 15′ και τα σουρώνουμε.
2. Σωτάρουμε στο λάδι το κρεμμύδι με το σκόρδο, ρίχνουμε τον πελτέ , ανακατεύουμε και σβήνουμε με το κρασί.
3. Προσθέτουμε τα μαυρομάτικα, την τομάτα, αλατοπίπερο, τις τσούσκες, νερό ή ζωμό λαχανικών και μαγειρεύουμε μέχρι να μαλακώσουν τα μαυρομάτικα.
4. 5′ πριν κατεβάσουμε από την εστία, προσθέτουμε ψιλοκομμένο μάραθο και φασκόμηλο.

Α.Χ.

Τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα και διαπιστωμένα για τα οφέλη τους στα κρυολογήματα βότανα είναι αυτά που αναφέρουμε .

Αχιλλέα-Αchillea Ageratifolia το είδος που συναντάμε πιο συχνά στις Βαλκανικές χώρες.

Για τις φλεγμονές του αναπνευστικού και το άσθμα. Αποτελεσματικό αντιπυρετικό.

• Ευκάλυπτος-Εucalyptuw globules.

Το χρησιμοποιούσαν στη θεραπεία της φυματίωσης. Αντιπυρετικό. αντισυπτικό των πνευμόνων. Εισπνοές για τη χρόνια βρογχίτιδα, τσάι σε αναλογία 20 gr/1l νερό.

• Εχινάτσια-Echinaccea purpurea.

Διεγερτικό του ανοσοποιητικού, αντιβιοτικό, αντιβηχικό, βρογχοδιασταλτικό, για τις λοιμώξεις του αναπνευστικού, την αμυγδαλίτιδα και το ήπιο άσθμα. Ενδείκνυται και προτείνεται στην Ομοιοπαθητική.

• Θυμάρι-Τhymus Vulgaris. 

Aπό τα πιο γνωστά βότανα . Αντισηπτικό, αντιβηχικό, βρογχοδιασταλτικό.

• Ιξός-Viscum album.

Το γνωστό γκι είναι βρογχοδιασταλτικό, αποχρεμπτικό και παρασιτοκτόνο.

• Μαρούβια-Μarrubium Vulgare.

Περισσότερο γνωστή στις χώρες της Β. Ευρώπης σαν αντιβηχική, αποχρεμπτική και γενικά για την αντιμετώπιση των διαταραχών του αναπνευστικού.

•  Μέντα-Mentha pubscens.  

Το είδος που συναντάται στην Ελληνική χλωρίδα. Με το βασικό της συστατικό την μινθόλη, βοηθά στο ανώτερο αναπνευστικό και στο “ξεμπούκωμα” της μύτης. Αντενδείκνυται στην Ομοιοπαθητική.

• Μολόχα-Malva Silvestris.

Εξαιρετικό αποχρεμπτικό. 10 gr άνθη μολόχας σε 1 l νερό να βράσει για 10′. 2-3 φλυτζάνια ημερησίως.

• Πουλμονάρια-Pulmonaria Officinalis. 

Aντιβηχικό, αντιβιωτικό.

• Ρίκι-Εrica cinerea.  

Χρησιμοποιούμε κυρίως τα λουλούδια του σαν αποχρεμπτικό και βρογχοδιασταλτικό. Τσάι με 1 κουταλιά της σούπας σε 1 l νερό να βράσει για 10. Πίνουμε 3-4 φλυτζάνια το 24ωρο.

• Σαμπούκος-Sambucus nigra.

Mαλακτικό, αποχρεμπτικό, βρογχοδιασταλτικό. Με δυνατότητες παρόμοιες με της εχινάτσια.

• Στελάρια-Stelaria media.

Γνωστή περισσότερο σαν ζιζάνιο αλλά και με αντιπυρετικές και αποχρεμπτικές ιδιότητες.

• Τσάι του βουνού-Sideritis syriaca.

Μαλοτήρα είναι το όνομα στην Κρήτη και την συνδυάζουν με ξυλαράκια κανέλας και μέλι για την αντιμετώπιση του βήχα και την απόχρεμψη. Καλοκοιμηθιά το άλλο όνομα και έχει αντισηπτικές, αντιμικροβιακές, μαλακτικές ιδιότητες που το κάνουν ιδανικό για το κρυολόγημα.

• Ύσσωπος-Ηyssopus Officinalis.

O Ιπποκράτης τον θεωρούσε ιδανικό αποχρεμπτικό, αντιβηχικό και βρογχοδιασταλτικό. Στο Πήλιο φτιάχνουν σιρόπι από 50 gr λουλούδια ύσσωπου-500 gr νερό-700 gr ζάχαρη. Το βράζουν μέχρι να δέσει και παίρνουν 1 κουταλάκι 3 φορές την ημέρα.

• Φασκόμηλο-Salvia Officinalis.  

Στην  Κρήτη είναι γνωστό με το όνομα αλιφασκιά. Ο Ιπποκράτης, ο Θεόφραστος, ο Διοσκουρίδης και ο Γαληνός κάνουν συχνές αναφορές στη χρήση του φασκόμηλου για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του κοινού κρυολογήματος. Τσάι ή αφέψημα για τη βραχνάδα. 50 gr φύλλα σε 1 l γλυκό κρασί.

• Φλισκούνι-Mentha Pulegium.

Ανήκει στην ίδια οικογένεια με την μέντα και έχει αντιβηχικές και αποχρεμπτικές ιδιότητες. Δεν ενδείκνυται στις εγκύους και σε όσους κάνουν ομοιοπαθητική.

3 μείγματα που προτείνονται για ροφήματα είναι:

• 1 κουτ. του γλυκού θυμάρι
• 1 κουτ. του γλυκού σαμπούκο
• 1 κουτ. του γλυκού φλαμούρι -τίλιο (κατευναστικό, ηρεμιστικό)
• 1 κουτ. του γλυκού φασκόμηλο
• 1 ξυλαράκι κανέλα
• μέλι
• 1 l νερό

—-

• 1 κουτ. του γλυκού μέντα
• 1 κουτ. του γλυκού σαμπούκο
• 1 κουτ. του γλυκού αχιλλέα
• 1 ξυλαράκι κανέλα
• μέλι
• 3 φλυτζάνια νερό

—-

• 1 κουτ. του γλυκού φασκόμηλο
• 1 κουτ. του γλυκού μαλοτήρα(τσάι του βουνού)
• 1 κουτ. του γλυκού φλισκούνι
• 1 ξύλο κανέλα
• μέλι
•  3-4 φλυτζ. νερό

Η γνώμη του γιατρού είναι  αυτή που ακολουθούμε πάντα και συμπληρώνουμε σε συνεργασία μ’ αυτόν, με βραστάρια και αφεψήματα από βότανα.

Α.Χ.

Υλικά για 2 μερίδες

• 1 φλυτζάνι ρύζι Βασμάτι
•  2 φλυτζάνια νερό ή ζωμό λαχανικών
• 1 πρέζα αλάτι
• 1 1/2 φλυτζάνι βρασμένα άσπρα φασόλια
• 4 κουταλιές ελαιόλαδο
• 1 1/2 κουταλιά ψιλοκομμένο φασκόμηλο
• 1 μικρό ξερό κρεμμύδι ψιλοκομμένο
• 1 μικρή σκελίδα σκόρδου ψιλοκομμένη
• 1 κουτ. του γλυκού τρμμένο τζίντζερ
•  1 κουτ. του γλυκού  ξύσμα λεμονιού
• 1-2 κουταλιές χυμό λεμόνι
• 1/4 κόκκινη πιπεριά ψιλοκομμένη(κατ’ επιλογή καυτερή)
• αλατοπίπερο
• 5-6 κουταλιές ζουμί από τα φασόλια
• ελαιόλαδο για το σερβίρισμα

Παρασκευή

1.  Πλένουμε καλά το ρύζι και το αφήνουμε για 30′ στο νερό. Το βάζουμε να βράσει για 1′, κατεβάζουμε τη κατσαρόλα , τη σκεπάζουμε με καθαρή πετσέτα και αφήνουμε το ρύζι για 30′ ακόμα.
2. Σωτάρουμε στο τηγάνι μέχρι να μαραθούν το σκόρδο, το κρεμμύδι, το φασκόμηλο, το τζίντζερ,το ξύσμα και την πιπεριά με το λάδι και προσθέτουμε τα φασόλια με 5-6 κουταλιές από το ζουμί τους. Ανακατεύουμε μέχρι να εξατμισθεί το ζουμί και λιώνουμε τα φασόλια με το πιρούνι.Ρίχνουμε αλατοπίπερο και σερβίρουμε με ωμό παρθένο ελαιόλαδο.

Α.Χ.

Σε όλους είναι γνωστό ότι οι χημικές βαφές ταλαιπωρούν το δέρμα του κεφαλιού. Υπάρχουν όμως τρόποι, που είναι γνωστοί από τα αρχαία χρόνια και μ’ αυτούς μπορούμε να σκουρύνουμε τα γκρίζα μαλλιά χωρίς να δημιουργήσουμε πρόβλημα στο δέρμα ή στα μαλλιά. Αντίθετα μάλιστα με συνεχή χρήση τα μαλλιά αποκτούν λάμψη και ελέγχεται η πιτυρίδα και η ξηροδερμία.

α’ συνταγή

2 χούφτες φρέσκα κυπαρισσόμηλα

2 l μηλόξυδο

Βράζουμε σε χαμηλή φωτιά τα κυπαρισσόμηλα με το ξύδι για 20′ περίπου.

Αποθηκεύουμε το υγρό, αφού κρυώσει σε γυάλινο μπουκάλι στο ψυγείο και το χρησιμοποιούμε στο τελευταίο ξέβγαλμα των μαλλιών μας, όσο πιο συχνά μπορούμε.

β’ συνταγή

2 κουταλιές της σούπας μαύρο τσάι

2 κουταλιές της σούπας φασκόμηλο

1 l νερό

Βράζουμε το τσάι με το φασκόμηλο και το νερό για 1/2 ώρα περίπου σε χαμηλή φωτιά. Το αφέψημα που θα πάρουμε, το αποθηκεύουμε σε γυάλινο μπουκάλι στο ψυγείο και το χρησιμοποιούμε όσο πιο συχνά μπορούμε, κάνοντας εντριβές στο τριχωτό του κεφαλιού.

Και τα 2 παρασκευάσματα έχουν περιθώριο λήξης, 1 εβδομάδα περίπου.

Η κύρια πηγή των δραστικών ουσιών των φαρμάκων είναι γνωστό οτι είναι τα βότανα και γενικά τα φυτά.

Ακόμα κι όταν δεν χρησιμοποιούνται τα ίδια , αντιγράφονται οι χημικές ενώσεις τους ώστε να παραχθούν εργαστηριακά.

Σίγουρα τα βότανα από μόνα τους , δεν μπορούν να στηρίξουν θεραπευτικές μεθόδους που πρέπει ν’ ακολουθήσουμε . Μπορούν όμως να συνδιαστούν με  τις θεραπείες που ορίζει ο γιατρός μας  αλλά και να παίξουν σπουδαίο ρόλο στο τομέα της πρόληψης .

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ  ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΩΝ  ΒΟΤΑΝΩΝ

Αγριάδα: παθήσεις στομάχου και πυλωρού, ίκτερο, νεφρά.

Αγριμόνιο : ζάχαρο, φαρυγγίτιδα, εντερικές διαταραχές.

Αγριοτριανταφυλλιά : χοληστερίνη, ζάχαρο, ενίσχυση ανοσοποιητικού.

Αλεξανδρινά φύλλα : δυσκοιλιότητα.

Αλόη:για θεραπεία και πρόληψη προβλημάτων σε δέρμα, στομάχι , έντερα , αποτοξινωτική, κ.λ.π.

Αλθαία : αποχρεπτική , βήχας.

Αρχαγγελική: αποτοξινωτική, εντερικές διαταραχές, αναιμία, αρθρίτιδες , τόνωση. γρίπη, άσθμα, αιμορροΐδες, κιρσοί , λιποδιάλυση.

Aψιθιά: δυσπεψία , διαταραχές εμμήνου ρύσης, ζάχαρο, έμετος.

Βαλεριάνα: αϋπνίες, υπερένταση, υστερία.

Βασιλικός: καλή μνήμη, ημικρανίες, στομαχικές διαταραχές, ορεκτικό, τονωτικό της μνήμης , διουρητικό, αντισηπτικό , ηρεμιστικό στα τσιμπήματα των εντόμων. Διώχνει κουνούπια και έντομα.

Βάτος: διαβήτης, πέτρες στα νεφρά, αρθρίτιδες .

Βίσκο (γκυ): υπέρταση, αγγειοδιασταλτικό .

Γλυκάνισο: κολικοί εντέρου, δυσπεψία,λιποδιαλυτικό, κατευναστικό στις φλογώσεις του λαιμού και των πνευμόνων, χαλαρωτικό, εμμηναγωγό.

Γλυκόριζα: βήχας και κρυολόγημα, φλεγμονές, γαστρικά έλκη, νεφρά, δόντια, ανορεξία.

Δάφνη:δυναμώνει τα μαλλιά, διαλύει τα λίπη, ελαφρύ αντιπυρετικό.

Δενδρολίβανο: τονωτικό της καρδιάς, αποτοξινωτικό, ελιξήριο νεότητας, τριχόπτωση, πιτυρίδα.

Δίκταμο: τονωτικό, ζάχαρο, γαστρίτιδες.

Δυόσμος: χωνευτικό, διουριτικό.

Ευκάλυπτος: ασθένειες αναπνευστικού, άσθμα, αντιβακτηριδιακό.

Εχινάτσια: ενίσχυση ανοσοποιητικού, αντιαλλεργικό.

Θυμάρι: ρευματοειδής αρθρίτιδα, χωνευτικό, τονωτικό καρδιάς, συκωτιού.

Καλαμπόκι(τρίχες): πέτρες νεφρών, ουρικό οξύ, χολή, προστάτης.

 Καλέντουλα : ακμή , ενυδάτωση , εκζέματα,πίεση, συκώτι, χολή, καταπραϋντική στα προβλήματα της κλιμακτηρίου.

Κάρδαμο: λευκαντικό του δέρματος, καρδιοτονωτικό, όχι σε υπερθυρεοειδισμό.

Κρόκος ή ζαφορά ή σαφράν: ψωρίαση, αποτοξινωτικό ήπατος, νεφρών, επουλώνει τα τοιχώματα του εντέρου.

Λαγοκοιμιθιά: ζάχαρο.

Λεβάντα : παυσίπονο, αϋπνίες, καρδιοτονωτικό, ίλιγγοι, εξάψεις, ζαλάδες.

Λιναρόσπορος: δυσκοιλιότητα , αποτοξίνωση , λιποδιάλυση, πέτρες χολής, βήχας.

Λουίζα: κατακράτηση υγρών, εντερικές διαταραχές.

Λυκίσκος: χοληστερίνη , ζάχαρο, ηρεμιστικό.

Μαντζουράνα: στομαχικές διαταραχές, αϋπνία, ζάχαρο, αποχρεμπτική, απολυμαντική .

Μάραθος: λιποδιάλυση, κατακράτηση υγρών, πέτρες νεφρών, αντιθρομβωτικό, ίλλιγγοι, διαλύει τους όζους, δερματολογικά, αντιπυρετικό, αντισηπτικo.

Μαστίχα Χίου(σκόνη) : ρευματοειδής αρθρίτιδα, ζάχαρο ,χοληστερίνη, κατακράτηση ούρων, ελικοβακτηρίδιο .

Μελισσόχορτο: αϋπνία , εκνευρισμός, ταραχή, ουρικό οξύ, κυκλοφορικό σύστημα, υπέρταση.

Μηδική ή άλφα-άλφα είναι το ήμερο τριφύλλι: αντικαρκινική, αποτοξινωτική, βοηθά στο πάρκινσον, στο διαβήτη, αρθρίτιδες, αναιμία, δερματικά.

Μολόχα: γαστρίτιδες, βλεννολυτικό, αποχρεμπτικό, άσθμα.

Πασιφλώρα,ή ρολογιά: εκνευρισμός, στρες, αϋπνία, χαλαρωτική.

Πικρόξυλο: χοληστερίνη, ζάχαρο.

Πιπερόριζα: τονωτική.

Πολυκόμπι: προστάτης, πέτρες νεφρών, ζάχαρο, αιμοροΐδες, παράσιτα του  εντέρου.

Ρίγανη: γρίπη, κυκλοφορία αίματος, δυσπεψία

.

Σαλέπι: γρίπη, στομαχικές διαταραχές.

Σαμπούκο ή κουφοξυλιά ή αφροξυλιά ή αφουσιά: γρίπη, βήχας, άσθμα, φαρυγγίτιδα, ελαφρύ υπνωτικό, διουρητικό, αποτοξινωτικό, για τα μαλλιά.

Σαπουνόχορτο: καθαρτικό, δερματίτιδες,  νεφρά.

Σινάπι: ρευματοειδής αρθρίτιδα, καρδιοτονωτικό, βρογχίτιδα.

Σπαθόχορτο,υπερικό ή βαλσαμόχορτο (το βότανο του βαλσαμόλαδου): επουλωτικό, αιμοροΐδες,  ρευματοειδής αρθρίτιδα , ισχιαλγίες,  κρεατοεληές, στομαχικές διαταραχές.

Σκορπίδι ή  Χρυσόχορτο ή  Σπληνόχορτο ή τσέτεραχ: διουριτικό, πέτρες νεφρών και χολής, ουρία, ζάχαρο, αποχρεμπτικό, για δερματικά προβλήματα, συρίγγια , κύστη κόκκυγος.

Ταραξάκο: ρευματοειδής αρθρίτιδα, ίκτερος, διαβήτης, αιμορροΐδες, υπέρταση.

Τσάι πράσινο: χοληστερίνη,τριγλυκερίδια, αντιοξειδωτικό, αποτοξινωτικό.

Τσουκνίδα: αρθρίτιδες, αποτοξίνωση.

Ύσσωπος: ζάχαρο, χοληστερίνη, άσθμα, ξινίλες , παράσιτα εντέρων, ίκτερο.Πονόλαιμο.Κατά της ναυτίας.

Φασκόμηλο: γρίπη, ζάχαρο, αναιμία, στομαχικές διαταραχές, μυικοί πόνοι , ουλίτιδα, στοματίτιδα, δυναμώνει τα μαλλιά , καταπολεμά την πιτυρίδα,χωνευτικό.

Χαμομήλι: κατακράτηση ούρων, εκνευρισμός, αϋπνία, ρευματισμοί, ηρεμιστικό, ελαφρύ αντιβιωτικό, καθαρίζει τα μάτια, απολυμαντικό γενν. οργάνων, υπακτικό, αντιφλογιστικό του προστάτη. Βάμμα χαμομηλιού : έρπης, έκζεμα, αρθρώσεις. Χαμομηλέλαιο : μαλακτικό δέρματος, στο κεφάλι , στο πρόσωπο , στο σώμα, για το κάψιμο απ’ τον ήλιο, μασάζ πλάτη, μέση, αυχένα.

Πληροφορίες  πήρα και από το βιβλίο της ‘Αννας Κανέλλου

”ΟΔΗΓΟΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ‘‘

Για να παραγγείλετε το βιβλίο επικοινωνήστε στο [email protected]

Τιμή: 30€

Α.Χ.

Υλικά για 2 άτομα

• 200 γρ. ζύμη για νιόκι
• 200 γρ. πρόβειο γιαούρτι
• 50 γρ. κεφαλοτύρι τριμμένο
• 50 γρ. γραβιέρα τριμμένη
• 1 κρεμμύδι ψιλοκομμένο
• 1 πρέζα τριμμένο  φασκόμηλο
• ελαιόλαδο
• αλάτι – πιπέρι

Πλάθουμε τα νιόκι.
Λαδώνουμε ελαφρά ένα ταψί και απλώνουμε τα νιόκι, με ένα πινέλο λαδώνουμε τα νιόκι από πάνω.
Ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο στους 180 για περίπου 10 λεπτά ή μέχρι να πάρουν χρώμα.

Τσιγαρίζουμε το κρεμμύδι, μόλις πάρει  χρώμα ρίχνουμε το φασκόμηλο, αφήνουμε ένα λεπτό να βγάλει τα αρώματα του και βάζουμε το γιαούρτι τα τυριά και το πιπέρι.

Δοκιμάζουμε την σάλτσα και αν χρειάζεται προσθέτουμε αλάτι.
μαγειρεύουμε σε μέτρια φωτιά για περίπου 10 λεπτά, μόλις δέσει η σάλτσα προσθέτουμε τα νιόκι, ανακατεύουμε, αφήνουμε άλλα 2 λεπτά στη φωτιά και είναι έτοιμο.