Κιτρέα η λεμονέα-Citrus limon.

Η διασταύρωση του κίτρου με τη μανταρινιά είναι πιθανό να μας έδωσε το υβριδικό δένδρο της λεμονιάς. Δεν είναι γνωστή η χρονική στιγμή της δημιουργίας του ενώ οι πρώτες γραπτές περιγραφές του λεμονιού εμφανίζονται το δέκατο αιώνα σε πραγματεία του Άραβα Κούστους Αλ-Ραμί και το δωδέκατο σε πραγματεία του Άραβα γιατρού Ιμπν Τζαμί. Οι αναφορές σε Αρχαία Ελληνικά κείμενα δεν αφορούν το λεμόνι αλλά το κίτρο.

Οι πρώτες συστηματικές καλλιέργειες λεμονιών αναφέρονται στο Ντεκάν της Ινδίας.

Περιγραφή

Χαμηλό δένδρο που φθάνει μέχρι τα 6 μέτρα. Με σχετικά λείο κορμό, κλαδιά με αγκάθια, φύλλα ελλειψοειδή, φωτεινά πράσινα, ανθούς λευκούς με μωβ στήμονα, καρπούς με πράσινο έως έντονο κίτρινο χρώμα, ρίζες σχετικά ρηχές που απλώνονται στην αντίστοιχη περίμετρο που απλώνονται και τα κλαδιά.

Καλλιεργείται σε εύφορα ξηρά εδάφη, σε τροπικά ή εύκρατα κλίματα, σε τόπους με μεγάλη ηλιοφάνεια και θερμοκρασία 15-30 βαθμούς, δεν αντέχει στους παγετούς.

Κλαδεύεται και παράλληλα αποστειρώνεται, τον Απρίλιο πριν την ανθοφορία, φροντίζοντας τα κλαδιά να παραμένουν σχετικά αραιά ώστε να φωτίζονται και να αερίζονται, όσο το δυνατόν καλύτερα. Το σωστό κλάδεμα έχει σκοπό την καλύτερη παραγωγή καρπών, την ευκολότερη συγκομιδή τους και την αποφυγή εγκατάστασης μυκήτων και ασθενειών.

Ο πολλαπλασιασμός της λεμονιάς γίνεται με εναέριες καταβολάδες, μοσχεύματα, διαίρεση αλλά κυρίως με εμβολιασμό σε ανθεκτικό υποκείμενο όπως είναι το κίτρο ή το νεράντζι για την αποφυγή της κορυφοξήρας  και άλλων ασθενειών.

Oι μεγαλύτερες καλλιέργειες σήμερα γίνονται στην Νότια Ευρώπη και γενικά στην εύκρατη ζώνη, την Αργεντινή, την Ινδία, τη Βραζιλία, στις Η.Π.Α. και το Ισραήλ.

Κατάταξη και ποικιλίες

Κιτρέα η λεμονέα-Citrus limon. Η λεμονιά είναι φυτό αγγειόσπερμο, δικοτυλήδονο, ανήκει στην οικογένεια των Ρυτοειδών (εσπεριδοειδή), στο γένος Κίτρος και στο είδος Κιτρέα η Λεμονέα- Citrus Limon. Η ονομασία του είναι διώνυμη και προέρχεται από το γένος καταγωγής του-Citrus- και την Περσική ονομασία του λεμονιού- Limu, limon,lemon,λεμόνι.

Οι πιο συνηθισμένες ποικιλίες λεμονιάς είναι:

Αδαμοπούλου

Βακάλου

Εύρηκα

Ζαμπετάκη

Ιντερντοράτο

Λισσαβώνας

Μαγλήνη

Μέγερ

Το βασικό χαρακτηριστικό του κάθε είδους, είναι ο αριθμός ανθοφορίας και παραγωγής καρπών. Έτσι έχουμε τις μονόφορες, τις δίφορες και τις πολύφορες ή αειφόρες λεμονιές.

 Διατροφική αξία.

Πίνακας για την  ανάλυση σε βάθος των θρεπτικών συστατικών: Λεμόνι,νωπό,χωρίς φλούδα.

Διατροφική Αξία ανά 100 g (Πηγή: USDA National Nutrient βάση δεδομένων)

Θρεπτική αξία / 100 γρ
Ενέργεια 29 Kcal
Υδατάνθρακες 9,32 γρ
Πρωτεΐνη 1,10 g
Σύνολο Fat 0,30 γρ
Χοληστερίνη 0 mg
Φυτικές ίνες 2,80 g
Βιταμίνες
Φολικό οξύ 11 μg
Νικοτινικό οξύ 0,100 mg
Παντοθενικό οξύ 0,190 mg
Πυριδοξίνη 0,080 mg
Ριβοφλαβίνη 0,020 mg
Θειαμίνη 0,040 mg
Βιταμίνη C 53 mg
Βιταμίνη Α 22 IU
Βιταμίνη Ε 0,15 mg
Βιταμίνη Κ 0 μg
Ηλεκτρολύτες
Νάτριο 2 mg
Κάλιο 138 mg
Μέταλλα
Ασβέστιο 26 mg
Χαλκός 37 μg
Σίδερο 0,60 mg
Μαγνήσιο 8 mg
Μαγγάνιο 0,030 mg
Ψευδάργυρος 0,06 mg
Phyto-θρεπτικά συστατικά
Καροτίνη-β 3 μg
Καροτίνη-α 1 μg
Crypto-ξανθίνη-β 20 μg
Λουτεΐνη-ζεαξανθίνη 11 μg

Φαρμακευτική και καλλυντική χρήση.

Το λεμόνι προτείνεται για την βιοενεργή επίδρασή του στον ανθρώπινο οργανισμό σαν αντιφλεγμονώδες, αντιοξειδωτικό, αντιμυκητιακό, αντιβιοτικό, αντισκορβουτικό, αντικαρκινικό, σύμμαχος στην αντιμετώπιση της αρθρίτιδας, της στεφανιαίας νόσου, της παχυσαρκίας, ενισχυτικό του ανοσοποιητικού συστήματος, καταστολέας των ελεύθερων ριζών, φυσικό καλλυντικό για το δέρμα και τα μαλλιά,  απολυμαντικό, στυπτικό και αντισηπτικό. Ακόμη είναι διουρητικό, βοηθάει στην πέψη,  αλκαλοποιεί και καθαρίζει το αίμα, βοηθά στον έλεγχο του διαβήτη, του ουρικού οξέως, της αρτηριοσκλήρυνσης, της θρόμβωσης.

Βοηθά στην αντιμετώπιση του πυρετού, της διάρροιας, των εντερικών παρασίτων, των αιμορροΐδων, του ίκτερου, των κρυολογημάτων, του βήχα και του πονόλαιμου.

Αντιμετωπίζει ήπια ηλιακά εγκαύματα, πιτυρίδα και τριχόπτωση, φακίδες και στίγματα στην επιδερμίδα, πονοκέφαλο (με εντριβή), λιπαρότητα και ανοιχτούς πόρους.

Λειτουργεί σαν αποτοξινωτικό και χωνευτικό.

Παρ’ όλα τα οφέλη του λεμονιού, άτομα που πάσχουν από υπόταση, στομαχικά νοσήματα και αναιμία, πρέπει να είναι προσεκτικά στη χρήση του.

Δεν προτείνεται στην Ταοϊστική διατροφή ενώ αντίθετα θεωρείται υπερτροφή στην Πυθαγόρεια.

Παραδοσιακές συνταγές με λεμόνι.

Αποτοξινωτικό: 1 ποτήρι χλιαρό νερό με χυμό 1 /2λεμονιού κάθε πρωί πριν το πρωινό

Αντιπυρετικό: 1 φλυτζάνι χλιαρό νερό, 1 κουταλιά μέλι, χυμός 1 λεμονιού

Αντιπιτυριδικό: χυμός από 1 λεμόνι αραιωμένος σε 2 φλυτζάνια χλιαρό νερό για το τελευταίο ξέβγαλμα

Φακίδες και πανάδες: τρίβουμε απαλά στα σημεία 1 φορά την ημέρα

Εκζέματα: πλύσιμο με χλιαρό νερό και ουδέτερο σαπούνι, τρίψιμο με στυμμένη λεμονόκουπα

Αμυγδαλίτιδα: γαργάρες με χυμό λεμονιού και λίγο αλάτι (προέχει πάντα η γνώμη του γιατρού, η αμυγδαλίτιδα είναι λοίμωξη που χρειάζεται ιατρική παρακολούθηση)

Ήπιο ηλιακό έγκαυμα: επάλειψη με γιαούρτι και χυμό λεμονιού

Ξηροδερμία και σκασμένο δέρμα: για τα χέρια,τις φτέρνες, τους αγκώνες και τα γόνατα, κρέμα με 1 κουταλιά γλυκερίνη και χυμό λεμονιού. Επάλειψη καθημερινά.

Αποχρωματισμός: τρίβουμε με λεμόνι τα σημεία που έχουν χρωματιστεί από λαχανικά ή χώμα

Βρογχίτιδα: 1 φέτα τζίντζερ 5 cm, 1 τέταρτο καλοπλυμένο βιολογικό λεμόνι, 1 κουταλιά μέλι, 1/2 l νερό, κανελογαρύφαλλα, καρδάμωμο. Αποχυμώνουμε το τζίντζερ με το λεμόνι, προσθέτουμε τα υπόλοιπα υλικά και τα σιγοβράζουμε.

Ερεθισμένος λαιμός: 1 χούφτα δυόσμος,1 φέτα τζίντζερ 1 cm, 1 ξεφλουδισμένο λεμόνι, καυτό νερό. Αποχυμώνουμε όλα τα υλικά και προσθέτουμε σε 50 ml χυμού, 100 ml καυτό νερό (για 1 φλυτζάνι)

Γενικές πληροφορίες

• Εάν έχουμε έντονη επιθυμία για ξινά, είναι πιθανό να χρειαζόμαστε οξικό οξύ που βοηθά τον οργανισμό να αποτοξινωθεί από ουσίες που παράγονται από την αποσύνθεση πρωτεϊνών.  1 κουταλιά χυμός λεμονιού σε 1 φλυτζάνι νερό βοηθά στην πρόσληψη οξικού οξέως.
• Τα λεμόνια που χρησιμοποιούμε για τις θεραπευτικές συνταγές πρέπει να είναι φυσικά ωριμασμένα και όχι μέσα σε φούρνους.
• Δεν πετάμε ποτέ τα κομμένα  λεμόνια κι αυτό γιατί ο χυμός τους κρύβεται μέσα στους θύλακες, έτσι δεν οξειδώνονται.
• Τον καιρό που τα λεμόνια είναι φθηνότερα μπορούμε να τα στύψουμε και να αποθηκεύσουμε το χυμό στην κατάψυξη, σε παγοκυψέλες.
• Τρίβουμε με τις στυμμένες λεμονόκουπες τα σημεία που περνάνε μυρμήγκια, ώστε να τα αποτρέψουμε.
• Χρησιμοποιούμε λεμόνι σε μαρμάρινα σημεία με λεκέδες, φροντίζοντας να τα ξεπλύνουμε καλά, γιατί το λεμόνι έχει διαβρωτικές ιδιότητες.

Α.Χ.

Σε παραδοσιακές συνταγές όπου έχουν αντιγραφεί ακριβώς οι ποσότητες σύμφωνα με την  παλιότερη μονάδα μέτρησης του βάρους, την οκά και τα δράμια, μπερδευόμαστε! Ιδού λοιπόν η μετατροπή σε γραμμάρια.

ΔΡΑΜΙΑ             ΓΡΑΜΜΑΡΙΑ

1                                3,2

5                                16

10                             32

20                             64

30                            96

40                            128

50                            160

60                           192

70                           224

80                           256

90                           288

100                         320

200                        640

300                        960

400 (1 ΟΚΑ)       1280

Α.Χ.  

Σε μια βόλτα στην 6η γιορτή του Κυριακάτικου σχολείου, στο Άλσος Κολωνού, που έγινε 29 και 30 Σεπτέμβρη του 2012, βρήκα παραδοσιακές συνταγές από διάφορα μέρη του κόσμου. Παραδοσιακό φαλάφελ και ταχινοσαλάτα από την Αίγυπτο, σουβλάκια με  φασόλια από τη Νιγηρία, γκιοσλεμέ από την Τουρκία, καμπίλι και μπολάνι από το Αφγανιστάν.

Με ό,τι πρώτες ύλες διαθέτουν οι άνθρωποι σ’ όλον τον κόσμο, κανακεύουν τη γεύση τους και βρίσκουν τρόπους απλά υλικά να τα μετατρέπουν σε νοστιμιές και λαχταριστούς μεζέδες.

Στον πάγκο των Αφγανών μαγείρων, γλυκές γυναίκες ετοίμαζαν μπαλάνι και καμπίλι. Ρύζι, αλεύρι, καρότα, πατάτες, ταπεινά υλικά που σε λίγη ώρα μεταμορφώνονται σε ζηλευτά πιάτα.

Τό μπαλάνι είναι μια πίτα, που μοιάζει με το πιροσκί σε γεύση- αλλά πολύ λιγότερο λιπαρό -και με το Χανιώτικο τηγανητό χορτοκαλτσούνι και τηγανίζεται σε ελάχιστο λάδι, μέσα σε τηγάνι που μοιάζει με βαριά κρεπιέρα. Τραγανό, μυρωδάτο και αρκετά ελαφρύ.

Υλικά

για τη ζύμη

• 1 κιλό αλεύρι για όλες τις χρήσεις
• 1/2 κουταλάκι ξερή μαγιά
• αλάτι και λίγη ζάχαρη
• νερό χλιαρό όσο πάρει για να πάρουμε μια μαλακή ζύμη

για τη γέμιση

1 κιλό πατάτες
3-4 φρέσκα κρεμμυδάκια
1/2 φλυτζάνι ψιλοκομμένο μαϊντανό ή φρέσκο κόλλιανδρο
1/2 φλυτζάνι ψιλοκομμένο άνηθο
1/2 κουταλάκι κύμινο (ή παραπάνω, ανάλογα με τη διάθεσή μας)
1 κουταλάκι ξερό κόλλιανδρο
αλατοπίπερο
1 ποτήρι γάλα ζωικό ή φυτικό ή ζωμό λαχανικών
λάδι για το τηγάνισμα

Παρασκευή

1. Ζυμώνουμε τη ζύμη και την αφήνουμε για 1/2 ώρα να φουσκώσει λίγο.
2. Ωστόσο βράζουμε τις πατάτες, τις ξεφλουδίζουμε και τις λιώνουμε καλά με το πιρούνι ή με το ειδικό εργαλείο. Προσθέτουμε τα υπόλοιπα υλικά και ανακατεύουμε πολύ καλά.
3. Μοιράζουμε τη ζύμη σε ισομεγέθη μπαλάκια, στο μέγεθος μεγάλου μανταρινιού και ανοίγουμε το κάθε μπαλάκι σε φύλλο διαμέτρου 25 cm περίπου.
4. Γεμίζουμε το κάθε φύλλο μέχρι τη μέση, με λεπτό στρώμα από το μείγμα της πατάτας, κλείνουμε διπλώνοντας και φτιάχνοντας μισοφέγγαρα και τηγανίζουμε σε βαρύ αντικολλητικό τηγάνι με ελάχιστο λάδι, σε μέτρια φωτιά. Όταν ψηθούν από τη μια πλευρά γυρνάμε και την άλλη.
5. Βγάζουμε τα μπολάνι από το τηγάνι και τα ακουμπάμε σε χαρτί κουζίνας.

Α.Χ.