Βαλεριάνα-Valeriana officinalis

Φυτό, αγγειόσπερμο, δικοτυλήδονο,του γένους βαλεριανής, πολυετές, με μεγάλο ριζικό σύστημα. Πρώτες αναφορές από τον Ιπποκράτη κατά τον 2 π.Χ. αιώνα αλλά και από το Γληνό, περιγράφουν τις ηρεμιστικές και αγχολυτικές ιδιότητες της βαλεριάνας. Παρ’ ότι οι μελέτες δεν είναι επαρκείς, επιβεβαιώνεται η δράση της σε διαταραχές του ύπνου και στην αντιμετώπιση του ήπιου άγχους και της κατάθλιψης. Χρησιμοποιείται ακόμα για την αντιμετώπιση των πόνων της περιόδου και την κολίτιδα του εντέρου.  Η παρατεταμένη χρήση της βαλεριάνας μπορεί να προκαλέσει αίσθημα κόπωσης, πονοκεφάλους, ζαλάδες ή και γαστρικές διαταραχές.

Δεν συνίσταται η χρήση της σε παιδιά, εγκύους και σε άτομα που πρέπει να έχουν τεταμένη προσοχή. Η βαλεριάνα εξ αιτίας της έντονης μυρωδιάς της χρησιμοποιείται και σαν αρωματικό στα τρόφιμα.

Τρόπος χρήσης: για την αϋπνία-αφέψημα από τη ρίζα του φυτού 45′-60′ πριν το βραδυνό ύπνο.

Βασιλικός-Ocimum basilikum

Θαμνοειδές φυτό αγγειόσπερμο, ανήκει στην ίδια οικογένεια της μέντας τα χειλανθή, μονοετές ή πολυετές (ανάλογα με το υποείδος του), γνωστό για τη σχέση του με τις θρησκευτικές τελετουργίες, τη μαγειρική, την αρωματοποιία και τις θεραπευτικές του ιδιότητες. In vitro μελέτες έχουν δείξει ότι είναι αντιοξειδωτικός, αντιικός, αντιμικροβιακός. Χρησιμοποιείται σαν τονωτικό του στομάχου, ορεκτικό, αντιφυσητικό, για την αντιμετώπιση της αϋπνίας και τους πονοκεφάλους.

Οι σπόροι του βασιλικού σε υπερβολική πρόσληψη είναι επιβλαβείς για τον εγκέφαλο και περιέχουν εστραγόλη, ουσία υπεύθυνη για καρκινογεννέσεις και τερατογεννέσεις (αποτελέσματα πειραμάτων σε ποντίκια).

Τρόπος χρήσης: για πονοκέφαλο, νεύρωση στομάχου, γαστρίτιδα, χωνευτικό, κρυολόγημα αλλά και για πλύσεις σε φαρυγγίτιδα και πονόλαιμο-1 κουταλιά σε αφέψημα 1-2 φορές ημερησίως.

Δάφνη-Laurus nobilis

H αγαπημένη του θεού Απόλλωνα, αυτοφύεται ή καλλιεργείται σε όλη την Ελλάδα. Δενδροειδής θάμνος , αγγειόσπερμο, δικοτυλήδονο, της οικογένειας των δαφνοειδών, πολυετής. Χρησιμοποιείται στη φαρμακευτική, αρωματοποιία, μαγειρική, για την παρασκευή εντομοκτόνων και παρασιτοκτόνων. Γνωστή από την Αρχαιότητα, με αναφορές από τον Όμηρο, για τις θεραπευτικές της ιδιότητες. Αντιμικροβιακή, παρασιτοκτόνος, χωνευτική, αντιδιαρροϊκή, χαλαρωτική αλλά και ιδιαίτερα τοξική και παραισθησιογόνος.

Προσοχή στη χρήση του ελαίου. Δεν χρησιμοποιείται από παιδιά και εγκύους.

Τρόπος χρήσης: για διάρροια και δυσπεψία-αφέψημα με 2-3 αποξηραμένα φύλλα 1-2 φορές ημερησίως.

Δενδρολίβανο-Rosmarius officinalis

Θάμνος πολυετής και αειθαλής, αγγειόσπερμο, δικοτυλήδονο, ανήκει στην οικογένεια των χειλανθών και στο γένος των ροσμαρίνων. Το δενδρολίβανο είναι γνωστό από την Αρχαιότητα για τη χρήση του σε θρησκευτικές και άλλες τελετουργίες. Πλούσιο σε αντιοξειδωτικά, θεωρείται αντισηπτικό, στυπτικό, χωνευτικό, αντιρευματικό, αντιδιαβητικό, εμμηναγωγό, σπασμολυτικό, τονωτικό, αποχρεμπτικό. Χρησιμοποιείται στη μαγειρική, ζαχαροπλαστική, αρωματοποιία, φαρμακευτική.

Τρόπος χρήσης: σαν αφέψημα για κρυολογήματα, 1/2 κουταλιά αποξηραμένο δενδρολίβανο μαζί με μαντζουράνα και μέλι 1-2 φορές την ημέρα.

Προσοχή στους υπερτασικούς, το δενδρολίβανο ανεβάζει την πίεση

Δυόσμος, Μέντα-Mentha spicata

Θάμνοι, της συνομοταξίας των αγγειόσπερμων, δικοτυλήδονα, της οικογένειας των χειλανθών που ανήκουν στο ίδιο γένος, το γένος της μέντας -mentha. Με κοινά χαρακτηριστικά η βασική διαφορά τους είναι ότι: η μεν  μέντα χρησιμοποιείται στο κοινό κρυολόγημα, τον πονόλαιμο, σαν αντιβηχικό και γενικά σε ήπιες ενοχλήσεις του αναπνευστικού ενώ ο δυόσμος σε στομαχικές διαταραχές, δυσπεψία, διάρροια και σαν τονωτικό του στομάχου. Χρησιμοποιούνται στη φαρμακευτική, αρωματοποιία, μαγειρική και ζαχαροπλαστική. Αναφέρονται από τον Ιπποκράτη και το Γληνό.

Δείτε ακόμα:

Τρόπος χρήσης:

α) για κρυολόγημα: αφέψημα από 1 κουταλιά αποξηραμένη μέντα, λίγες σταγόνες λεμονιού, μέλι 2-3 φορές ημερησίως. β) για δυσπεψία: αφέψημα από 1 κουταλιά ξερό δυόσμο με 1/2 κουταλιά χαμομήλι 1-2 φορές . γ) παγωμένο αφέψημα δυόσμου ή μέντας με χυμό λεμόνι είναι δροσιστικό για το Καλοκαίρι.

Προσοχή, ο δυόσμος και η μέντα απαγορεύονται σε όσους κάνουν ομοιοπαθητική θεραπεία γιατί αναστέλλουν τη δράση των ομοιοπαθητικών φαρμάκων.

Δίκταμο-Origanum dictamus και Amaracus dictamus

Το κατά παράδοση Κρητικό βότανο είναι αυτοφυές και προστατευόμενο είδος. Αγγειόσπερμο, δικοτυλήδονο, ανήκει στην οικογένεια των χειλανθών και στο γένος της ρίγανης-origanum. Γνωστό από τη Μινωική εποχή και την Αρχαιότητα, αναφέρεται από τον Ιπποκράτη σαν αντιρευματικό, θεραπευτικό του γαστρεντερικού, επουλωτικό και τονωτικό. Μελέτες έχουν δείξει την αντιοξειδωτική και αντιμικροβιακή του δράση εξ αιτίας των πολυφαινολών που περιέχει. Το άγριο δίκταμο της Κρήτης , λόγω της σπανιότητάς του, προστατεύεται με τη συνθήκη της Βέρνης και απαγορεύεται η συλλογή του στο Εθνικό Δρυμό του φαραγγιού της Σαμαριάς. 

Τρόπος χρήσης: το κλασσικό Κρητικό αφέψημα για κρυολόγημα και τόνωση, 1 κουταλιά δίκταμο-1 κουταλιά μαντζουράνα-1 κουταλιά τσάι του βουνού- 1 ξύλο κανέλας – μέλι

Ευκάλυπτος-Eukalyptus globulus

Από τα πιο ψηλά ανθοφόρα δένδρα, αγγειόσπερμο, δικοτυλήδονο, της οικογένειας των μυρτοειδών, ήρθε στην Ελλάδα το 1862 με βασικό σκοπό την αποστράγγιση ελών. Γνωστός για τις θεραπευτικές του ιδιότητες χρησιμοποιείται στη φαρμακευτική για την παρασκευή αντικαταρροϊκών φαρμάκων. Χρησιμοποιείται σαν αντιπυρετικό, αντιβηχικό, επουλωτικό, για τους πόνους των αρθρώσεων, τις στομαχικές διαταραχές, την ακμή, τις λοιμώξεις του αναπνευστικού.

Προσοχή στο έλαιο του ευκάλυπτου, δεν είναι βρώσιμο και αλληλεπιδρά με άλλα φάρμακα.

Τρόπος χρήσης:

α) Αφέψημα  για κρυολόγημα με 1 φύλλο ευκάλυπτου μαζί με τσάι του βουνού για 1-2 φορές ημερησίως.

β) Εισπνοές επάνω από σκεύος με νερό που βράζει και φύλλα ευκάλυπτου για αντικαταρροϊκή δράση και απολύμανση της ακμής.

Θυμάρι-Thymus vulgaris

Koντός (μέχρι 30 cm), μυρωδάτος, πολυετής θάμνος, αγγειόσπερμο, δικοτυλήδονο, της οικογένειας των χειλανθών. Γνωστό από την Αρχαιότητα, για τη χρήση του σαν ένα από τα πρώτα θυμιάματα κυρίως όμως σαν αντιμικροβιακό, αντιβακτηριδιακό, αντισηπτικό αλλά και αποχρεμπτικό, χωνευτικό, σπασμολυτικό, αντιφυσητικό αποσμητικό και τονωτικό. Οι θεραπευτικές του ιδιότητες οφείλονται στη θυμόλη και την καρβακρόλη. βασικά συστατικά του αιθέριου ελαίου του.

Προσοχή: δεν ενδείκνυται η χρήση του από εγκύους και η πολυήμερη εσωτερική χρήση.

Τρόπος χρήσης: σαν αφέψημα για απόχρεμψη, δυσπεψία, φούσκωμα, τόνωση  ή σαν κομπρέσα για την αντιμετώπιση της ψωρίασης και της ακμής, 1 κουταλιά αποξηραμένο θυμάρι ή 2 κουταλιές φρέσκο 1-2 φορές ημερησίως.

Λεβάντα-Lavandula officinalis

Θάμνος, αγγειόσπερμο, δικοτυλήδονο της οικογένειας των χειλανθών, γνωστή από τις ταρυχεύσεις της Αρχαίας Αιγύπτου και τα λουτρά των Αρχαίων Ελλήνων. Παρ’ ότι δεν υπάρχουν επαρκείς μελέτες θεωρείται  βότανο αντιασθματικό, αγχολυτικό, αντισπασμωδικό, αντιδιαρροϊκό, τονωτικό, υπνωτικό.

Σύμφωνα με το NCCAM -Εθνικό κέντρο συμπληρωματικής και εναλλακτικής ιατρικής τα αφεψήματα και τα εκχυλίσματα λεβάντας θέλουν προσοχή γιατί μπορεί να προκαλέσουν πονοκεφάλους, δυσκοιλιότητα, στομαχόπονο ή αλλαγή της όρεξης. Το Υπουργείο Γεωργίας της Κύπρου συστήνει τη χρήση μόνο της Lavandula officinalis της λεγόμενης βρώσιμης λεβάντας.

Τρόπος χρήσης: αφέψημα για χαλάρωση ή με διπλή δόση σαν αντιπιτυριδικό και τονωτικό σε λιπαρά μαλλιά. 1 κουταλάκι ξερή λεβάντα – 10′ σε 2 φλυτζάνια καυτό νερό.

Λουίζα-Aloysia citrodora ή aloysia triphylla

Βότανο διφορούμενου μεταφυσικού συμβολισμού, αφενός θεωρείται το φυτό που χρησιμοποιήθηκε για να επουλώσει τις πληγές του Εσταυρωμένου Χριστού, αφετέρου σε διαφορετικές κουλτούρες αποκαλείται “ο όλεθρος του διαβόλου”. Γνωστό φυλαχτό από την Αρχαία Αίγυπτο, χρησιμοποιείται σαν ηρεμιστικό, αντιπυρετικό, αντισπασμωδικό, διουρητικό, χωνευτικό. Με τη χαρακτηριστική λεμονάτη μυρωδιά του, ήρθε από την Αμερική στην Ευρώπη από τους Ισπανούς  θαλασσοπόρους τον 17 ο αιώνα. Η πιο συχνή χρήση γίνεται σε δίαιτες επειδή αποκαθιστά σαν διουρητικό την κατακράτηση. Περιέχει ικανοποιητικές ποσότητες αντιοξειδωτικών.

Προσοχή: α)στην εξωτερική χρήση της λουίζας γιατί είναι φωτοευαίσθητη και αφήνει κηλίδες στην επιδερμίδα β) σε εγκύους χορηγείται μετά από συμβουλή του γιατρού γ)η κατάχρηση μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στα νεφρά.

Τρόπος χρήσης: για το φούσκωμα και τη δυσπεψία, αφέψημα με 1 κουταλάκι αποξηραμένη λουίζα,  1/2 κουταλάκι ξερό δυόσμο, σταγόνες λεμονιού

Μαντζουράνα -Origanum majorana

Θάμνος πολυετής, μέχρι 60 cm, αγγειόσπερμο, δικοτυλήδονο της οικογένειας των χειλανθών, γνωστός από την Αρχαιότητα, με αναφορές από τον Γαληνό σαν φάρμακο για στομαχικές διαταραχές. Η καταγωγή της μαντζουράνας ορίζεται κάπου στη Μέση Ανατολή ενώ είναι γνωστή η χρήση του αφεψήματός της στους ψάλτες και τους μουσικούς. Θεωρείται χωνευτική, διουρητική, αντιεμετική, αποχρεμπτική, υποτασική και αντιδιαβητική.

Χρειάζεται προσοχή στην κατανάλωσή της από υποτασικούς και διαβητικούς.

Τρόπος χρήσης: α)σαν κλασσικό Κρητικό αφέψημα για κρυολόγημα και απόχρεμψη – 1 κουταλάκι μαντζουράνα, 1 κουταλάκι δίκταμο, 1 κουταλάκι τσάι του βουνού, ξύλο κανέλας  β) ελαφρύ αφέψημα με 1/2 κουταλάκι ξερή μαντζουράνα για χωνευτικό.

Μελισσόχορτο- Melissa officinalis

Mονοετής θάμνος, αγγειόσπερμο, δικοτυλήδονο, της οικογένειας των χειλανθών, συγγενής της μέντας, αρωματικό, με πλούσιο νέκταρ και συνέπεια τη μεγάλη προσέλευση μελισσών, εξ ου και το όνομα. Είναι από τα πιο γνωστά βότανα και θεωρείται τονωτικό, χωνευτικό, καταπραϋντικό, σπασμολυτικό, ελαφρύ υπνωτικό, αγχολυτικό,πλούσιο σε αντιοξειδωτικά, χρησιμοποιείται για τόνωση των εγκεφαλικών λειτουργιών (Αλτσχάϊμερ) και για έλεγχο του υπερθυρεοειδισμού.

Προσοχή σε άτομα με πρόβλημα στο θυρεοειδή.

Τρόπος χρήσης: χλιαρό αφέψημα για τόνωση με 1 κουταλιά μελισσόχορτο και 1 κουταλιά γύρη.

Mολόχα-Malva sylvestris

 Θάμνος, αγγειόσπερμο, δικοτυλήδονο της οικογένειας των μαλαχοειδών, γνωστό στην Ελλάδα από το 2000 π.Χ.. Αυτοφύεται σε όλη την Ελλάδα και χρησιμοποιείται στη μαγειρική (τσιγαριαστά άγρια χόρτα) αλλά και σαν θεραπευτικό αφέψημα. Μαλακτικό, βλενολυτικό θεωρείται ιδανικό για ήπιες ασθένειες του αναπνευστικού, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου και στομαχικό έλκος.

Χρειάζεται προσοχή στη σύγχρονη λήψη με αντιδιαβητικά ή φάρμακα με λίθιο.

Τρόπος χρήσης: αφέψημα σαν αποχρεμπτικό, 1 κουταλάκι αποξηραμένα άνθη μολόχας 2-3 φορές ημερησίως.

Ρίγανη-Origanum vulgare

Θάμνος, πολυετής, αγγειόσπερμο, δικοτυλήδονο, της οικογένειας των χειλανθών, αυτοφύεται αλλά και καλλιεργείται σε όλη την Ελλάδα. Από τα πιο γνωστά βότανα, από την Αρχαιότητα μέχρι σήμερα, όχι μόνο για τη χρήση του στη μαγειρική αλλά και για τις θεραπευτικές του ιδιότητες. Χρησιμοποιείται σαν αντιρευματικό, αντιδιαρροϊκό, αντιφλεγμονώδες, τοπικό αντιβιοτικό (με χαρακτηριστική χρήση στις νέες τρύπες των αυτιών όπου τοποθετούσαν ένα ξυλάκι από ρίγανη μέχρι να σταματήσει να έχει πληγή),αντιυπερτασικό, αποχρεμπτικό,τονωτικό, αντισηπτικό.

Προσοχή στη χρήση από εγκύους και σε υποτασικούς.

Τρόπος χρήσης: αφέψημα για τυμπανισμό 1/2 κουταλάκι αποξηραμένη ρίγανη με 1 κουταλάκι δυόσμο, 1-2 φορές ημερησίως.

Tαραξάκο, Πικραλίδα, Αγριοράδικο-Τaraxacum officinale

Το γνωστό μας αγριοράδικο δεν γίνεται μόνο νόστιμη βραστή σαλάτα αλλά και αφέψημα. Θάμνος, αγγειόσπερμο, της οικογένειας των αστεροειδών, θεωρείται παράσιτο στους χλοοτάπητες αλλά συγχρόνως χρησιμοποιείται και σαν διουρητικό φάρμακο. Πλούσιο σε αντιοξειδωτικά, μέταλλα και βιταμίνες αναφέρεται στη λαϊκή παράδοση σαν καθαριστικό του αίματος. Τονωτικό του ήπατος και των νεφρών, διουρητικό, χωνευτικό, ορεκτικό, ήπιο καθαρτικό.

Χρειάζεται προσοχή, σύμφωνα με το NCCAM (Εθνικό κέντρο συμπληρωματικής και εναλλακτικήε Ιατρικής) στη χρήση από άτομα με λοιμώξεις και φλεγμονές στη χοληδόχο κύστη.

Τρόπος χρήσης: διουρητικό αφέψημα με 1 κουταλιά αποξηραμένη πικραλίδα για 2-3 φορές ημερησίως.

Tίλιο, Φλαμούρι, Φιλύρα-Tilia Cordata και Tilia Platyphyllos

Φυλλοβόλο δένδρο που φθάνει τα 60 m, αγγειόσπερμο, δικοτυλήδονο, της οικογένειας των φιλυροειδών. Kαλλωπιστικό και φαρμακευτικό δένδρο, με πιο γνωστές τις διουρητικές του ιδιότητες. Εφιδρωτικό, αντιεμετικό, ήπιο χαλαρωτικό, χωνευτικό, αντιβηχικό. Χρήσιμα τα φύλλα του, οι μυρωδάτοι ανθοί του αλλά και ο φλοιός.

Χρειάζεται προσοχή από ανθρώπους που παίρνουν διουρητικά ή φάρμακα που περιέχουν λίθιο.

Τρόπος χρήσης: αφέψημα σαν ήπιο χαλαρωτικό με 1 κουταλιά αποξηραμένα άνθη τίλιου, 1 κουταλιά χαμομήλι, 1 ώρα πριν το βραδυνό ύπνο.

Τσάι του βουνού-Sideritis syriaca

Η Κρητική μαλοτύρα, το Ελληνικό τσάι του βουνού, δεν έχει καμιά σχέση με το γνωστό μας τσάι. Θάμνος, αγγειόσπερμο, δικοτυλήδονο της οικογένειας των χειλανθών, έχει περίπου 17 διαφορετικά είδη στα Ελληνικά βουνά. Μελέτες δείχνουν τις αποχρεμπτικές και χωνευτικές του ιδιότητες. Θεωρείται ιδανικό αφέψημα για το κρυολόγημα και τις παθήσεις του αναπνευστικού, μαλακτικό για την τραχεία και το φάρυγγα αλλά και χρήσιμο βότανο στις γαστρεντερικές διαταραχές. Περιέχει ικανές ποσότητες σε αντιοξειδωτικά. Όπως σε όλα τα άγρια βότανα χρειάζεται, όταν τα συλλέγουμε να φροντίζουμε να μην καταστρέφουμε και να μην ξεριζώνουμε τα φυτά αλλά με σεβασμό στη φύση και σε ότι μας προσφέρει, να φροντίζουμε να αφήνουμε κλαδιά και ανθούς ώστε να συνεχίζει να αναπτύσσεται και να αναπαράγεται.

Ήπια χρήση του, δεν έχει αντενδείξεις εκτός από άτομα με συγκεκριμένες αλλεργίες.

Τρόπος χρήσης: αφέψημα για κοινό κτυολόγημα με 1 κουταλιά τσάι του βουνού, δίκταμο, μέλι, λεμόνι

Tσουκνίδα-Urtica dioica

Η τσουκνίδα είναι θάμνος, αγγειόσπερμο, δικοτυλήδονο, της οικογένειας των κνιδοειδών. Γνωστή όχι μόνο για τη φαγούρα που προκαλούν τα χνουδωτά φύλλα της αλλά και για τις θεραπευτικές της ιδιότητες και τη χρήση της στη μαγειρική. Πλούσια σε μέταλλα και ιχνοστοιχεία, χρησιμοποιείται στην αντιμετώπιση της αρθρίτιδας, στα νεφρά (πέτρες), ουρικό οξύ, καλή κυκλοφορία του αίματος και  σαν αποτοξινωτικό.

Χρειάζεται προσοχή από άτομα με προβλήματα στα νεφρά, διαβήτη ή υπέρταση, από άτομα με αλλεργίες και δεν ενδείκνηται η χρήση της από εγκύους και θηλάζουσες.

Τρόπος χρήσης: αφέψημα για αποτοξίνωση, 2 κουταλιές για 2 l νερό μετά από βαριά γεύματα.

Φασκόμηλο-Salvia officinalis

Θάμνος πολυετής, αγγειόσπερμο, δικοτυλήδονο, της οικογένειας των χειλανθών γνωστό σαν αλιφασκιά ή σάλβια. Ένα από τα πιο γνωστά Ελληνικά βότανα με έντονη και χαρακτηριστική μυρωδιά θεωρείται αποχρεμπτικό, αντιυδρωτικό, εμμηναγωγό, αντιπυρετικό, τονωτικό, αντιδιαρροϊκό, αντιβηχικό, χωνευτικό, καρδιοτονωτικό, βοηθητικό σε φαρυγγίτιδες και ουλίτιδες.

Δεν επιτρέπεται η χρήση από εγκύους και κυρίως από θηλάζουσες μητέρες. Παραδοσιακά το χρησιμοποιούσαν για να “κόψουν” το γάλα στις μητέρες.

Τρόπος χρήσης: αφέψημα για πονόλαιμο ή διάρροια, 1 κουταλάκι αποξηραμένο φασκόμηλο με χυμό λεμόνι 2-3 φορές ημερησίως.

Χαμομήλι-Chamomilla

Το πρώτο σε χρήση Ελληνικό βότανο, το χαμομήλι είναι πώα, μονοετής, αγγειόσπερμο, της οικογένειας των αστεροειδών. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα συστατικά που περιέχει έχουν ηρεμιστική και αγχολυτική δράση δικαιώνοντας έτσι τη πλατιά χρήση του. Ήπιο αντιβιοτικό, χωνευτικό, καταπραϋντικό, αντιφλεγμονώδες, με αντικαρκινικές ιδιότητες. Χρησιμοποιείται στην φαρμακευτική, κοσμετολογία, βιομηχανία τροφίμων και στις παιδικές τροφές.

Χρειάζεται προσοχή σε άτομα με αλλεργίες, σε άτομα που παίρνουν αντιπηκτικά ή άλλα φάρμακα που αλληλεπιδρούν.

Τρόπος χρήσης: αφέψημα με 1 κουταλιά αποξηραμένο χαμομήλι και 1 κουταλιά τίλιο για ελαφρύ χαλαρωτικό, 1 ώρα πριν το βραδυνό ύπνο.

Οι θεραπευτικές ιδιότητες των βοτάνων, παρ’ ότι για τα περισσότερα απ’ αυτά δεν έχουν ανακοινωθεί ενδελεχείς μελέτες, με λάθος χειρισμό τους και υπερβολική χρήση, μπορεί να  φέρουν τα αντίθετα από τα αναμενόμενα αποτελέσματα ειδικά σε περιπτώσεις που αλληλεπιδρούν με άλλα φάρμακα. Χρειάζεται προσοχή από άτομα με αλλεργίες, από εγκύους και θηλάζουσες αλλά και από τα παιδιά. Για τη σωστή χρήση τους καλό είναι να συμβουλευόμαστε τους ειδικούς θεραπευτές και πάνω απ’ όλα να μην κάνουμε κατάχρηση σε κανένα απ’ αυτά.

Οι συνταγές για αφεψήματα δεν είναι ιατρικές συμβουλές αλλά παραδοσιακή γνώση.

Α.Χ.

Βότανο διφορούμενου μεταφυσικού συμβολισμού, αφενός θεωρείται το φυτό που χρησιμοποιήθηκε για να επουλώσει τις πληγές του Εσταυρωμένου Χριστού, αφετέρου σε διαφορετικές κουλτούρες αποκαλείται “ο όλεθρος του διαβόλου”. Γνωστό φυλαχτό από την Αρχαία Αίγυπτο, χρησιμοποιείται σαν ηρεμιστικό, αντιπυρετικό, αντισπασμωδικό, διουρητικό, χωνευτικό. Με τη χαρακτηριστική λεμονάτη μυρωδιά του, ήρθε από την Αμερική στην Ευρώπη από τους Ισπανούς  θαλασσοπόρους τον 17 ο αιώνα. Η πιο συχνή χρήση γίνεται σε δίαιτες επειδή αποκαθιστά σαν διουρητικό την κατακράτηση. Περιέχει ικανοποιητικές ποσότητες αντιοξειδωτικών.

Προσοχή: α)στην εξωτερική χρήση της λουίζας γιατί είναι φωτοευαίσθητη και αφήνει κηλίδες στην επιδερμίδα β) σε εγκύους χορηγείται μετά από συμβουλή του γιατρού γ)η κατάχρηση μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στα νεφρά.

Τρόπος χρήσης: για το φούσκωμα και τη δυσπεψία, αφέψημα με 1 κουταλάκι αποξηραμένη λουίζα,  1/2 κουταλάκι ξερό δυόσμο, σταγόνες λεμονιού

Α.Χ.

Μέντα – Μentha και Φλισκούνι – Mentha pulegium. Το βοτάνι του Πλούτωνα.
Μυθολογία.
Παλιά συνήθεια το ξενοκοίταγμα..! Την είδε όμορφη και μυρωδάτη, δροσερή και αέρινη, λεπτοκαμωμένη και εύθραυστη και λύγισε και έπεσε στα κάλλη της και την ερωτεύτηκε. Μεγάλος ο πειρασμός. Χόρευε η Μίνθη ξένοιαστα μαζί με τις άλλες Νύμφες, όταν ο Πλούτωνας βγαίνοντας από τα άδυτα του κόσμου του, παρασυρμένος απ’ τα τραγούδια και τα γέλια τους, ήρθε κοντά τους και μαγεύτηκε. Οι ανάγκες του ξύπνησαν και ότι είχε του φάνηκε λίγο.Τη ξεχώρισε και την έκανε δική του. Αχ Μίνθη, Μίνθη , εσύ και όλες οι Μίνθες του κόσμου…σε τι βάσανα μας βάζετε. Τα νέα δεν άργησαν να φθάσουν στ’ αυτιά της απατημένης συζύγου. Κι η δύναμή της ήταν μεγάλη. Θεά κι αυτή, μ’ ανθρώπινες αδυναμίες αλλά μαγικές δυνάμεις. Ίσα που πρόλαβε ο εραστής, να μην τη λιώσει απ’ το ποδοπάτημα η οργισμένη κερασφόρος..Την περιμάζεψε στα γρήγορα και για να σώσει ότι απέμεινε τη μεταμόρφωσε σε λουλούδι, φυλακίζοντας τα κάλη της, σ’ ενα από τα πιο μυρωδάτα βοτάνια της φύσης.Έτσι αφού δε μπορούσε να αφιερωθεί σαν γυναίκα στο θεό Πλούτωνα, αφιερώθηκε σαν λουλούδι. Ποιός άνδρας δε θα τον συμμεριζόταν αλλά και ποιά γυναίκα δε θα σκεφτόταν έστω, να κάνει το ίδιο.
Τυχεροί εμείς, που σαν απόσταγμα μιας “εμπειρίας” και μιας αέναης “ανάμνησης”, έχουμε να απολαμβάνουμε το αποτέλεσμα της αμαρτίας τους.
Στη μεγάλη οικογένεια των χειλανθών και στο γένος της μέντας ανήκει και το φλισκούνι-mentha pulegia.
Χαρακτηριστικά.
Φυτό πολυετές, αυτοφυές (φυτρώνει εκεί που δεν τη σπέρνουν), φθάνει σε ύψος μέχρι 60 cm, με όρθιους βλαστούς, λογχοειδή, αντικρυστά, πριονωτά, χνουδωτά φύλλα και ανθούς σε μικρά στάχυα από ροζ, μωβ και άσπρα λουλούδια. Το βρίσκουμε σε εύκρατα κλίματα (δεν της έφθανε ο Πλούτωνας), σε φτωχά εδάφη, ηλιόλουστα σημεία και κοντά σε ρεματιές. Στην Ελλάδα έχουν γίνει μικρές προσπάθειες καλλιέργειας.
Ανθίζει από τον Ιούνιο μέχρι τον Αύγουστο και τα φύλλα της χρησιμεύουν στη φαρμακοποία ενώ τα άνθη στην αρωματοποιία. Και τα δύο μέρη ωστόσο τα χρησιμοποιούμε σαν αρωματικό στη μαγειρική και στη ζαχαροπλαστική.(Έγινε εντέλει χρήσιμη).
Ιστορικά στοιχεία.
Αναφέρεται σε κείμενα του Ιπποκράτη, του Γαληνού και του Διοσκουρίδη. Επίσης σε αρχαία Κινέζικα γραπτά σαν αποχρεμπτικό και τονωτικό. Την αναφέρει ακόμα ο Σαίξπηρ σαν αφροδισιακό (καθόλου τυχαίο).
Επεξεργασία.
Για οικιακή χρήση δε χρειάζεται κάποια ιδιαίτερη επεξεργασία. Την αποξηραίνουμε, φτιάχνοντας μικρά ματσάκια και κρεμώντας την ανάποδα ( ), σε σκιερό σημείο. Την αποθηκεύουμε σε γυάλινα ερμειτικά κλειστά βάζα,(για λόγους ασφαλείας). Μπορούμε όμως να τη χρησιμοποιήσουμε και φρέσκια χρησιμοποιόντας λίγη παραπάνω ποσότητα.
Το αιθέριο έλαιο εξάγεται με απόσταξη από τα άνθη της.
Ιδιότητες.
Περιέχει τις μεγαλύτερες ποσότητες μενθόλης απ’ όλα τα είδη μέντας, μενθόνη, ταννίνες, τοκοφερόλες, φλαβονοειδή, χολίνη, αλκοόλες και άλλα ιχνοστοιχεία και μέταλλα.
Παρ’ ότι ο Ιπποκράτης είχε κάποιες διαφωνίες για τις καταπραϋντικές της ιδιότητες, όλοι συμφωνούσαν (Γαληνός, Διοσκουρίδης, Κινέζοι, Μεσογειακοί λαοί) στη χρήση της για την αντιμετώπιση του κρυολογήματος, του βήχα, της δυσμηνόρροιας, των ιλίγγων, της αϋπνίας, και του πονόλαιμου. Χρησιμοποιείται σαν καταπραϋντικό της βαρυστομαχιάς, των νευρικών διαταραχών και της γαστρίτιδας.
Τρόποι χρήσης.

• Γίνεται μυρωδάτο αφέψημα, έκχυμα, αιθέριο έλαιο αλλά και μυρωδικό της κουζίνας.
• Αναπνέουμε τους ατμούς, όταν έχουμε μπουκωμένη μύτη και πίνουμε παγωμένα αφεψήματα, τα οποία παρ’ ότι είναι εφιδρωτικά μας δροσίζουν.
• Σε συνδυασμό με λουίζα, μελισσόχορτο, υβίσκο και γλυκόριζα βοηθά στην αποβολή κατακρατημένων υγρών και στη δίαιτα.
• Κάνουμε κομπρέσες με δυνατό αφέψημα για να καταπραΰνουμε ισχυαλγίες, πόνους στις αρθρώσεις και ρευματισμούς.
• Τρίβουμε φύλλα πάνω σε τσιμπήματα εντόμων για να μαλακώσουμε τη φαγούρα καθώς και στα ούλα για τη δυσοσμία του στόματος.
• Χρησιμοποιείται σαν φυσικό εντομοαπωθητικό και γι’ αυτόν το σκοπό μπορούμε να στάξουμε λίγες σταγόνες αιθέριου ελαίου στη συσκευή ατμοποίησής του.
• Το αφέψημα μαζί με τριμμένο τζίντζερ, βοηθά στη δυσπεψία.

Προσοχή.
Απαγορεύεται σε θηλάζουσες μητέρες γιατί δημιουργεί πρόβλημα στην παραγωγή γάλακτος, δεν συνιστάται για τα βρέφη και για όσους έχουν έλκος και γαστροεισοφαγική παλλινδρόμιση. Επίσης αντενδείκνυται στην ομοιοπαθητική γιατί λειτουργεί ανασταλτικά.
Άλλες ποικιλίες της μέντας.
Αναφέρονται περίπου 30 ποικιλίες της μέντας, μερικές απ’ αυτές είναι:

• μέντα η μακρόφυλλη (άγρια μέντα)
• μέντα η πράσινη (δυόσμος)

ειδικότερα στην Ελληνική χλωρίδα

• μέντα η χνουδωτή
• μέντα η μελανωπή
• μέντα η στρογγυλόφυλλη(αγριόδυοσμος)
• μέντα η μικρόφυλλη
• μέντα η ρεβερχόνεια
• μέντα η πολιά
• μέντα η πουλέγεια ή φλεσκούνι ή φλισκούνι ή βληχούνι

Συγκομιδή και πολλαπλασιασμός.
Κόβουμε (με σεβασμό στον πόνο της) μόνο τα κλαδάκια, φροντίζοντας ν’ αφήσουμε μερικά επάνω και προπαντός να μην τη ξεριζώσουμε.
Ο τρόπος που πολλαπλασιάζεται είναι με ώριμους και γερούς σπόρους ή με καταβολάδες. Το φθινόπωρο είναι η καλύτερη εποχή για να την αναπαράγουμε ενώ το Καλοκαίρι για να τη συλλέξουμε.

Παίρνουμε πάντα υπόψιν μας, αρχικά, τη γνώμη του γιατρού, για οποιαδήποτε από τα συμπτώματα αναφέρουμε.
Α.Χ.

Θα τα κάνουμε δροσερό “γάλα” γεμάτο βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία!!

Υλικά

1/2 ποτήρι ηλιόσπορο ή κολοκυθόσπορο ή

όσα σποράκια καρπουζιού μαζέψουμε

2 ποτήρια νερό

προαιρετικά 3-4 φυλλαράκια λουίζας

Παρασκευή

Μουσκεύουμε τους ηλιόσπορους ή τους κολοκυθόσπορους από το προηγούμενο βράδυ για να ενεργοποιηθούν τα ένζυμά τους. Τα σποράκια του καρπουζιού είναι ήδη σε υγρό περιβάλλον και δε χρειάζονται μούσκεμα.

Ρίχνουμε στο μπλέντερ όλα τα υλικά, μαζί με το νερό  και τα πολτοποιούμε.

Σουρώνουμε καλά σε σουρωτήρι και αφήνουμε το γάλα  στο ψυγείο να δροσίσει.

Το καταναλώνουμε αυθημερόν.!

Α.Χ.