Taraxacum officinale είναι η επιστημονική ονομασία της πικραλίδας ή του ραδικιού. Ραδίκια όμως ονομάζουμε ένα μεγάλο πλήθος παρόμοιων φυτών που ανήκουν στην ίδια σημαντική οικογένεια των Asteraceae-Aστεροειδών. Τεράστια και μια από τις πιο σημαντικές οικογένειες που περιλαμβάνει διάφορα είδη όπως: το μαρούλι , ηλιόσπορους, αγκινάρες, στέβια, τσάι, κατιφέ, καλέντουλα, διάφορα μαργαρίτες, χρυσάνθεμα, ντάλιες, ζίννιες, εχινάτσια, κιχώριο, ραντίτσιο, κ.λ.π.
Η πικραλίδα ή αγριομάρουλο, μαρουλίδα, κοφτό, πικρομάρουλο, παρ’ ότι θεωρείται ενοχλητικό ζιζάνιο στις καλλιέργειες, έχει εξαιρετικές φαρμακευτικές ιδιότητες και χρησιμοποιείται στη μαγειρική έχοντας φανατικούς φίλους.
Περιγραφή
Η πικραλίδα είναι πολυετής πόα, που αναπτύσσει τα φύλλα της με παράλληλη ή κάθετη προς το έδαφος κατεύθυνση. Τα φύλλα αναπτύσσονται απ’ευθείας από το φυτό και όχι επάνω σε στέλεχος, έχουν πριονωτές βαθιές εγκοπές και μπορεί να φθάσουν τους 5-40 αλλά και σε κάποια υποείδη τους 70 πόντους.
Τα άνθη αναπτύσσονται επάνω σε στελέχη και έχουν κίτρινο χρώμα. Οι σπόροι διαθέτουν πτητικά όργανα και  στην Ελλάδα τους  αποκαλούμε “κλέφτες” ή “αλεξίπτωτα”. Η δυνατότητα εξάπλωσης των σπόρων από ένα φυτό μπορεί να καλύψει απόσταση μέχρι αρκετές εκατοντάδες μέτρα και να δημιουργήσει από 54-172 νέα φυτά. Αυτός είναι και ο λόγος που δημιουργεί προβλήματα στις καλλιέργειες.
Η καταγωγή του ορίζεται στην Ευρασία, σήμερα όμως βρίσκονται διάφορα υποείδη από την Αλάσκα μέχρι την Αφρική, την Αμερική, Ν.Ζηλανδία, Αυστραλία, Ινδία.
Χρήσεις της πικραλίδας.
Φαρμακολογία
Οι φαρμακευτικές ιδιότητες της πικραλίδας αναφέρονται στην Ελληνική μυθολογία, με την Εκάτη να δίνει στον Θησέα για 30 ημέρες πικραλίδες, ώστε να αποκτήσει την απαιτούμενη δύναμη και να αντιμετωπίσει το Μινώταυρο αλλά και από Άραβες γιατρούς όπως τον Αβικένα και τον Ραζέ.
Η πικραλίδα έχει υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνη Α, Β6, C, D κάλιο και σίδηρο. Διαθέτει δε μεγαλύτερες ποσότητες σιδήρου και ασβεστίου από το σπανάκι.
Έχει ιδιότητες διουρητικές και ηπατοπροστατευτικές. Χρησιμοποιείται στη παραδοσιακή βοτανολογία σαν ήπιο καθαρτικό, για την αύξηση της όρεξης, για τη βελτίωση της πέψης και για τη θεραπεία κονδυλωμάτων. Το γάλα που εκκρύεται από τα φύλλα της πικραλίδας χρησιμοποιείται σαν εντομοαπωθητικό.
Βοηθά στην καλή λειτουργία των περισσότερων οργάνων και συστημάτων-ουροποιητικό, αναπνευστικό, πεπτικό. Αρτηριοσκλήρυνση, χρόνιες δερματικές παθήσεις, χοληστερίνη, παχυσαρκία, ηπατικές και παθήσεις του σπλήνα, είναι μερικές από τις ασθένειες που η πικραλίδα βοηθά κατά την παραδοσιακή ιατρική.
Μαγειρική
Ο πιο συχνός τρόπος που χρησιμοποιούμε τις πικραλίδες στην κουζίνα είναι σε βραστή σαλάτα με μπόλικο λεμόνι και αγνό ελαιόλαδο. Το ζουμί από τις βρασμένες πικραλίδες πίνεται με λεμόνι σαν αποτοξινωτικό. Τρώγονται ωμές, τσιγαριαστές, ομελέτα, φρικασέ.
Από την πικραλίδα δημιουργείται ενδιαφέρον κρασί ενώ τις αποξηραμένες, κονιορτοποιημένες ρίζες τις χρησιμοποιούν για υποκατάστατο καφέ.
Στην Β. Ευρώπη παρασκευάζουν μαρμελάδα από τα λουλούδια της πικραλίδας, στην Πολωνία δημιουργούν σιρόπι με λεμόνι σαν υποκατάστατο του μελιού, στην Ν. Αφρική τη χρησιμοποιούν σαν τρόφιμο αλλά και σαν φάρμακο, στην Αμερική σαν ωμή σαλάτα, στην Ινδία σαν φυσική χρωστική και είναι γνωστή σ’ολόκληρο τον κόσμο για τις ωφέλιμες ιδιότητές της.

Το Αμερικάνικο Υπουργείο Γεωργίας κατατάσσει την πικραλίδα, μαζί με όλων των ειδών τα ραδίκια, στα 4 πρώτα τρόφιμα, λόγω της υψηλής διατροφικής τους αξίας.

Α.Χ.

Τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα και διαπιστωμένα για τα οφέλη τους στα κρυολογήματα βότανα είναι αυτά που αναφέρουμε .

Αχιλλέα-Αchillea Ageratifolia το είδος που συναντάμε πιο συχνά στις Βαλκανικές χώρες.

Για τις φλεγμονές του αναπνευστικού και το άσθμα. Αποτελεσματικό αντιπυρετικό.

• Ευκάλυπτος-Εucalyptuw globules.

Το χρησιμοποιούσαν στη θεραπεία της φυματίωσης. Αντιπυρετικό. αντισυπτικό των πνευμόνων. Εισπνοές για τη χρόνια βρογχίτιδα, τσάι σε αναλογία 20 gr/1l νερό.

• Εχινάτσια-Echinaccea purpurea.

Διεγερτικό του ανοσοποιητικού, αντιβιοτικό, αντιβηχικό, βρογχοδιασταλτικό, για τις λοιμώξεις του αναπνευστικού, την αμυγδαλίτιδα και το ήπιο άσθμα. Ενδείκνυται και προτείνεται στην Ομοιοπαθητική.

• Θυμάρι-Τhymus Vulgaris. 

Aπό τα πιο γνωστά βότανα . Αντισηπτικό, αντιβηχικό, βρογχοδιασταλτικό.

• Ιξός-Viscum album.

Το γνωστό γκι είναι βρογχοδιασταλτικό, αποχρεμπτικό και παρασιτοκτόνο.

• Μαρούβια-Μarrubium Vulgare.

Περισσότερο γνωστή στις χώρες της Β. Ευρώπης σαν αντιβηχική, αποχρεμπτική και γενικά για την αντιμετώπιση των διαταραχών του αναπνευστικού.

•  Μέντα-Mentha pubscens.  

Το είδος που συναντάται στην Ελληνική χλωρίδα. Με το βασικό της συστατικό την μινθόλη, βοηθά στο ανώτερο αναπνευστικό και στο “ξεμπούκωμα” της μύτης. Αντενδείκνυται στην Ομοιοπαθητική.

• Μολόχα-Malva Silvestris.

Εξαιρετικό αποχρεμπτικό. 10 gr άνθη μολόχας σε 1 l νερό να βράσει για 10′. 2-3 φλυτζάνια ημερησίως.

• Πουλμονάρια-Pulmonaria Officinalis. 

Aντιβηχικό, αντιβιωτικό.

• Ρίκι-Εrica cinerea.  

Χρησιμοποιούμε κυρίως τα λουλούδια του σαν αποχρεμπτικό και βρογχοδιασταλτικό. Τσάι με 1 κουταλιά της σούπας σε 1 l νερό να βράσει για 10. Πίνουμε 3-4 φλυτζάνια το 24ωρο.

• Σαμπούκος-Sambucus nigra.

Mαλακτικό, αποχρεμπτικό, βρογχοδιασταλτικό. Με δυνατότητες παρόμοιες με της εχινάτσια.

• Στελάρια-Stelaria media.

Γνωστή περισσότερο σαν ζιζάνιο αλλά και με αντιπυρετικές και αποχρεμπτικές ιδιότητες.

• Τσάι του βουνού-Sideritis syriaca.

Μαλοτήρα είναι το όνομα στην Κρήτη και την συνδυάζουν με ξυλαράκια κανέλας και μέλι για την αντιμετώπιση του βήχα και την απόχρεμψη. Καλοκοιμηθιά το άλλο όνομα και έχει αντισηπτικές, αντιμικροβιακές, μαλακτικές ιδιότητες που το κάνουν ιδανικό για το κρυολόγημα.

• Ύσσωπος-Ηyssopus Officinalis.

O Ιπποκράτης τον θεωρούσε ιδανικό αποχρεμπτικό, αντιβηχικό και βρογχοδιασταλτικό. Στο Πήλιο φτιάχνουν σιρόπι από 50 gr λουλούδια ύσσωπου-500 gr νερό-700 gr ζάχαρη. Το βράζουν μέχρι να δέσει και παίρνουν 1 κουταλάκι 3 φορές την ημέρα.

• Φασκόμηλο-Salvia Officinalis.  

Στην  Κρήτη είναι γνωστό με το όνομα αλιφασκιά. Ο Ιπποκράτης, ο Θεόφραστος, ο Διοσκουρίδης και ο Γαληνός κάνουν συχνές αναφορές στη χρήση του φασκόμηλου για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του κοινού κρυολογήματος. Τσάι ή αφέψημα για τη βραχνάδα. 50 gr φύλλα σε 1 l γλυκό κρασί.

• Φλισκούνι-Mentha Pulegium.

Ανήκει στην ίδια οικογένεια με την μέντα και έχει αντιβηχικές και αποχρεμπτικές ιδιότητες. Δεν ενδείκνυται στις εγκύους και σε όσους κάνουν ομοιοπαθητική.

3 μείγματα που προτείνονται για ροφήματα είναι:

• 1 κουτ. του γλυκού θυμάρι
• 1 κουτ. του γλυκού σαμπούκο
• 1 κουτ. του γλυκού φλαμούρι -τίλιο (κατευναστικό, ηρεμιστικό)
• 1 κουτ. του γλυκού φασκόμηλο
• 1 ξυλαράκι κανέλα
• μέλι
• 1 l νερό

—-

• 1 κουτ. του γλυκού μέντα
• 1 κουτ. του γλυκού σαμπούκο
• 1 κουτ. του γλυκού αχιλλέα
• 1 ξυλαράκι κανέλα
• μέλι
• 3 φλυτζάνια νερό

—-

• 1 κουτ. του γλυκού φασκόμηλο
• 1 κουτ. του γλυκού μαλοτήρα(τσάι του βουνού)
• 1 κουτ. του γλυκού φλισκούνι
• 1 ξύλο κανέλα
• μέλι
•  3-4 φλυτζ. νερό

Η γνώμη του γιατρού είναι  αυτή που ακολουθούμε πάντα και συμπληρώνουμε σε συνεργασία μ’ αυτόν, με βραστάρια και αφεψήματα από βότανα.

Α.Χ.