Taraxacum officinale είναι η επιστημονική ονομασία της πικραλίδας ή του ραδικιού. Ραδίκια όμως ονομάζουμε ένα μεγάλο πλήθος παρόμοιων φυτών που ανήκουν στην ίδια σημαντική οικογένεια των Asteraceae-Aστεροειδών. Τεράστια και μια από τις πιο σημαντικές οικογένειες που περιλαμβάνει διάφορα είδη όπως: το μαρούλι , ηλιόσπορους, αγκινάρες, στέβια, τσάι, κατιφέ, καλέντουλα, διάφορα μαργαρίτες, χρυσάνθεμα, ντάλιες, ζίννιες, εχινάτσια, κιχώριο, ραντίτσιο, κ.λ.π.
Η πικραλίδα ή αγριομάρουλο, μαρουλίδα, κοφτό, πικρομάρουλο, παρ’ ότι θεωρείται ενοχλητικό ζιζάνιο στις καλλιέργειες, έχει εξαιρετικές φαρμακευτικές ιδιότητες και χρησιμοποιείται στη μαγειρική έχοντας φανατικούς φίλους.
Περιγραφή
Η πικραλίδα είναι πολυετής πόα, που αναπτύσσει τα φύλλα της με παράλληλη ή κάθετη προς το έδαφος κατεύθυνση. Τα φύλλα αναπτύσσονται απ’ευθείας από το φυτό και όχι επάνω σε στέλεχος, έχουν πριονωτές βαθιές εγκοπές και μπορεί να φθάσουν τους 5-40 αλλά και σε κάποια υποείδη τους 70 πόντους.
Τα άνθη αναπτύσσονται επάνω σε στελέχη και έχουν κίτρινο χρώμα. Οι σπόροι διαθέτουν πτητικά όργανα και  στην Ελλάδα τους  αποκαλούμε “κλέφτες” ή “αλεξίπτωτα”. Η δυνατότητα εξάπλωσης των σπόρων από ένα φυτό μπορεί να καλύψει απόσταση μέχρι αρκετές εκατοντάδες μέτρα και να δημιουργήσει από 54-172 νέα φυτά. Αυτός είναι και ο λόγος που δημιουργεί προβλήματα στις καλλιέργειες.
Η καταγωγή του ορίζεται στην Ευρασία, σήμερα όμως βρίσκονται διάφορα υποείδη από την Αλάσκα μέχρι την Αφρική, την Αμερική, Ν.Ζηλανδία, Αυστραλία, Ινδία.
Χρήσεις της πικραλίδας.
Φαρμακολογία
Οι φαρμακευτικές ιδιότητες της πικραλίδας αναφέρονται στην Ελληνική μυθολογία, με την Εκάτη να δίνει στον Θησέα για 30 ημέρες πικραλίδες, ώστε να αποκτήσει την απαιτούμενη δύναμη και να αντιμετωπίσει το Μινώταυρο αλλά και από Άραβες γιατρούς όπως τον Αβικένα και τον Ραζέ.
Η πικραλίδα έχει υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνη Α, Β6, C, D κάλιο και σίδηρο. Διαθέτει δε μεγαλύτερες ποσότητες σιδήρου και ασβεστίου από το σπανάκι.
Έχει ιδιότητες διουρητικές και ηπατοπροστατευτικές. Χρησιμοποιείται στη παραδοσιακή βοτανολογία σαν ήπιο καθαρτικό, για την αύξηση της όρεξης, για τη βελτίωση της πέψης και για τη θεραπεία κονδυλωμάτων. Το γάλα που εκκρύεται από τα φύλλα της πικραλίδας χρησιμοποιείται σαν εντομοαπωθητικό.
Βοηθά στην καλή λειτουργία των περισσότερων οργάνων και συστημάτων-ουροποιητικό, αναπνευστικό, πεπτικό. Αρτηριοσκλήρυνση, χρόνιες δερματικές παθήσεις, χοληστερίνη, παχυσαρκία, ηπατικές και παθήσεις του σπλήνα, είναι μερικές από τις ασθένειες που η πικραλίδα βοηθά κατά την παραδοσιακή ιατρική.
Μαγειρική
Ο πιο συχνός τρόπος που χρησιμοποιούμε τις πικραλίδες στην κουζίνα είναι σε βραστή σαλάτα με μπόλικο λεμόνι και αγνό ελαιόλαδο. Το ζουμί από τις βρασμένες πικραλίδες πίνεται με λεμόνι σαν αποτοξινωτικό. Τρώγονται ωμές, τσιγαριαστές, ομελέτα, φρικασέ.
Από την πικραλίδα δημιουργείται ενδιαφέρον κρασί ενώ τις αποξηραμένες, κονιορτοποιημένες ρίζες τις χρησιμοποιούν για υποκατάστατο καφέ.
Στην Β. Ευρώπη παρασκευάζουν μαρμελάδα από τα λουλούδια της πικραλίδας, στην Πολωνία δημιουργούν σιρόπι με λεμόνι σαν υποκατάστατο του μελιού, στην Ν. Αφρική τη χρησιμοποιούν σαν τρόφιμο αλλά και σαν φάρμακο, στην Αμερική σαν ωμή σαλάτα, στην Ινδία σαν φυσική χρωστική και είναι γνωστή σ’ολόκληρο τον κόσμο για τις ωφέλιμες ιδιότητές της.

Το Αμερικάνικο Υπουργείο Γεωργίας κατατάσσει την πικραλίδα, μαζί με όλων των ειδών τα ραδίκια, στα 4 πρώτα τρόφιμα, λόγω της υψηλής διατροφικής τους αξίας.

Α.Χ.

Αllium sativum η επιστημονική του ονομασία, δυσώδες ρόδον ενίοτε για τους Αρχαίους Έλληνες, άχο για τους Μεξικάνους, νινίκου για τους Ιάπωνες, γκάρλικ για τους Εγγλέζους, όλιο για τους Ιταλούς, τσέσνοκ για τους Μοσχοβίτες, σε κάθε μεριά της γης με διαφορετικό όνομα αλλά με τις ίδιες ιδιότητες και φυσικά με την ίδια αντικοινωνική μυρωδιά.

Απαραίτητο υλικό στη μαγειρική σε σημείο που να έχουν φτιαχτεί συνταγές για σκορδόπιτες, μπύρα από σκόρδο αλλά και παγωτό σκόρδου, μαγικό συστατικό για να “ξορκίσουμε” το κακό και ν’ αντιμετωπίσουμε τη βασκανία αλλά κυρίως φάρμακο επί χιλιετίες για πλούσιους και φτωχούς.

Ιστορικά στοιχεία.

Η καταγωγή του εντοπίζεται κάπου στη Μογγολία,στην Ασία και τα πρώτα στοιχεία για την ύπαρξή του αναφέρονται 6.000 χρόνια πριν. Η φαρμακευτική του χρήση πρωτοπαρουσιάζεται εδώ και 4.000 χρόνια περίπου. Στις ανασκαφές που έγιναν το 1922 στον τάφο του Αιγύπτιου βασιλιά Τουταγχαμώνα, βρέθηκαν 6 ακέραιοι αποξηραμένοι βολβοί σκόρδου που η ζωή τους υπολογίζεται γύρω στα 3.300 χρόνια.

Ο ι σκλάβοι που έχτισαν τις μυθικές κατασκευές της Αρχαίας Αιγύπτου λέγεται ότι κατέβαιναν σε δυναμικές απεργίες όταν τα αποθέματα του σκόρδου τελείωναν , μια και το θεωρούσαν ισχυρό τονωτικό και δυναμωτικό για τη σκληρή δουλειά τους.

Το σκόρδο, σε επίπεδο διεθνούς εμπορίου εθεωρείτο, κατά το 6ο αιώνα π.Χ., ισάξιο της σημερινής εμπορικής αξίας του σιταριού, υπάρχει δε συγκεκριμένη αναφορά για αγοραπωλησία 15.000.000 σπόρων κατά το έτος 538 π.Χ..

Αναφέρεται σαν τρόφιμο  αλλά και σαν θεραπευτικό μέσο, σε αρχαία Ελληνικά και Ρωμαϊκά κείμενα και βρισκόταν στο καθημερινό τραπέζι των αρχαίων Ελλήνων καθώς το θεωρούσαν δυναμωτικό και ισχυρό αφροδισιακό. Ο Ιπποκράτης, πατέρας της Ιατρικής, χρησιμοποιούσε το σκόρδο για να θεραπεύει μολύνσεις και να αντιμετωπίζει τα μικρόβια σε εγχειρήσεις κυρίως ακρωτηριασμών. Στην αρχαία Ελλάδα ήταν γνωστό για τις ιδιότητές του από την εποχή του Ομήρου.

Στο πέρασμα των χρόνων το σκόρδο κατείχε σπουδαία θέση στο τραπέζι και στο φαρμακείο, μέχρι που του αποδόθηκαν υπερφυσικές δυνατότητες και έτσι έφθασε κατά το Μεσαίωνα να θεωρείται βασικό συστατικό στα ξόρκια και τις μαγικές συνταγές. Όλα αυτά μέχρι το 1800 περίπου οπότε ξεκίνησε η ανάπτυξη της σύγχρονης ιατρικής και το σκόρδο καθώς και άλλα βότανα άρχισαν να ξεχνιώνται και τη θέση τους να παίρνουν τα συνθετικά φάρμακα.

Παρ’ όλα αυτά χρησιμοποιήθηκε συχνά στους 2 παγκόσμιους πολέμους σε τραυματίες όταν δεν ήταν δυνατή η εύρεση αντιβιοτικών για να προλαμβάνει και να αντιμετωπίζει μολύνσεις, έτσι το αποκάλεσαν ρώσσικη ή κινέζικη πενικιλίνη.

Μετά το 1950 και αφού προηγήθηκαν γύρω στις 2000 μελέτες το σκόρδο άρχισε να παίρνει πάλι τη θέση του σαν θεραπευτικό μέσο και μόλις το 1990 στο Α’ Παγκόσμιο Συνέδριο για το σκόρδο που έγινε στην Ουάσιγκτον της Η.Π.Α. άρχισε να υποστηρίζεται σαν θεραπευτικό μέσο από την ιατρική κοινότητα.

Συστατικά του σκόρδου.

Σύμφωνα με το Αμερικάνικο Υπουργείο Γεωργίας 100 gr καθαρισμένου σκόρδου περιέχει τα εξής θρεπτικά συστατικά:

Πρωτεΐνες : 6,2 γρ.

Υδατάνθρακες : 30,8 γρ.

Ίνες : 1,5 γρ.

Λίπος : 0,2 γρ.

Tέφρα : 1,5 γρ.

Kάλλιο : 259 μικρογραμμάρια

Φώσφορο : μγρ

Ασβέστιο : 29 μγρ

Νάτριο : 19 μγρ

Σίδηρος : 1,5 μγρ

Ασκορβικό οξύ : 15 μγρ

Νικοτινικό οξύ : 0,5 μγρ

Θειαμίνη : 0,25 μγρ

Ριβοφλαμίνη : 0,08 μγρ

Βιταμίνη Α : ίχνη

Νερό : 61,3 γρ

Το είδος και οι ποσότητες των θρεπτικών συστατικών του σκόρδου δεν θεωρούνται ιδιαίτερα , το μυστικό κρύβεται στο είδος των αμινοξέων που περιέχουν οι πρωτεΐνες. Η S-αλλυλοκυστεΐνη, ή S-αλλυλομερκαπτοκυστεΐνη, η S-αλλυλομεθυλοκυστεΐνη , η γ-γλουταμυλική S-αλλυλοκυστεΐνη μερικά από τα σημαντικά αμινοξέα, από τα οποία η S-αλλυλοκυστεΐνη πιο σπουδαία μια και έχει αποδειχτεί ότι προλαβαίνει τα εγκεφαλικά επεισόδια , τον καρκίνο σε πειράματα και λειτουργεί σαν αποτοξινωτικό του συκωτιού.

Οι φρουκτοολιγοσακχαρίτες επίσης που περιέχονται στους υδατάνθρακες του σκόρδου, βοηθούν στην ανάπτυξη της καλής χλωρίδας του εντέρου, η οποία  λειτουργεί θεραπευτικά σε διάφορες ασθένειες. Μικρές ποσότητες σεληνίου και γερμανίου που περιέχονται στο σκόρδο, βοηθούν στην αποτοξίνωση και την οξυγόνωση του οργανισμού.

Το σκόρδο περιέχει έξι νουκλεοσίδια, ένα εκ των οποίων η αδενοσύνη, ουσίες που αναδομούν το DNA. Περιέχει ακόμα συγκεκριμένα έλαια που του προσδίδουν τη χαρακτηριστική μυρωδιά του.

Δεν έχει ακόμα αποδειχθεί  επακριβώς, ποές είναι οι ουσίες ή οι συνδιασμοί ουσιών, που κάνουν το σκόρδο να λειτουργεί θεραπευτικά σε τόσες ασθένειες. Ωστόσο τελευταίες μελέτες δείχνουν ότι όταν το σκόρδο θρυμματιστεί, θειούχες ενώσεις που περιέχει όπως η αλιίνη και η αλιινάση ενώνονται και δημιουργείται η αλλισίνη η οποία θεωρείται ισχυρή αντικαρκινική ουσία. Στην αλλισίνη επίσης οφείλεται η χαρακτηριστική μυρωδιά του.

Θεραπευτικές ιδιότητες του σκόρδου.

Καρδιοπάθειες. Σε πολλές μελέτες που έχουν γίνει με υγιείς αλλά και καρδιοπαθείς, έχει αποδειχθεί ότι το σκόρδο μπλοκάρει την παραγωγή χοληστερόλης και βοηθά στη καύση των κακών λιπών -τριγλυκερίδια,LDL,χοληστερόλη-των αγγείων.

Αρτηριακή πίεση. Οι πρωτεΐνες του σκόρδου είναι υπεύθυνες  για τη μετατροπή της ένοχης για την αύξηση της αρτηριακής πίεσης αγγειοτασίνης 1, σε αγγειοτασίνη 2, οπότε και η πίεση επανέρχεται σε φυσιολογικά επίπεδα.

Εγκεφαλικά επεισόδια. Έχει αποδειχτεί ότι το σκόρδο καταφέρνει και κρατά σε ισορροπία τα επίπεδα πήξης του αίματος, κατ’ επέκταση με τη χρήση του αποφεύγονται οι θρομβώσεις. Πρέπει όμως να σημειώσουμε ότι η παράλληλη χρήση μεγάλων ποσοτήτων σκόρδου με παράλληλη πρόσληψη αντιθρομβωτικών φαρμάκων, μπορεί να προκαλέσει προβλήματα.

Καρκίνος. Το σκόρδο έχει τη δυνατότητα να δραστηριοποιήσει συστατικά του οργανισμού ώστε να μπορεί να εξοντώσει καρκινικά κύτταρα, αποτοξινώνοντάς τον και ενισχύοντας το ανοσοποιητικό σύστημα. Από τον Παστέρ μέχρι σήμερα έχουν γίνει πολλά πειράματα και μελέτες σε ομάδες ασθενών όπου παρατηρήθηκε αφ’ ενός ότι η χρήση του σκόρδου προλαμβάνει την εμφάνιση καρκίνου σε ομάδες με γενετική  προδιάθεση, αφ’ ετέρου όμως ότι συντελεί και στην αντιμετώπιση των καρκινικών όγκων. Ουσίες του σκόρδου εμποδίζουν άλλες καρκινογόνες ενώσεις όπως η αφλατοξίνη που βρίσκεται και στον καπνό, να προσκολληθούν στο DNA και να παράγουν καρκινικά κύτταρα.

Μολύνσεις. Είναι γνωστό από τα αρχαία χρόνια ότι το σκόρδο αντιμετωπίζει εξωτερικές μολύνσεις και λοιμώξεις. Παραδοσιακά το χρησιμοποιούσαν για την αντιμετώπιση της ωτίτιδας, αμυγδαλίτιδας,ουλίτιδας, την αντιμετώπιση τραυμάτων και στοματικών ελκών. Επίσης σε μολύνσεις του ουροποιητικού συστήματος όπως,κολπίτιδες, κυστίτιδες κ.ά.

Παράσιτα. Η χρήση του σκόρδου έχει αποδειχτεί αποτελεσματική στη αντιμετώπιση των εντερικών παρασίτων. Γνωστή η θεραπευτική του ικανότητα από τα αρχαία χρόνια μέχρι σήμερα, το σκόρδο το έδιναν ακόμα και για πρόληψη για να αντιμετωπίσουν τα παράσιτα στα μικρά παιδιά.

Διαβήτης και υπογλυκαιμία. Σε μελέτες που έχουν γίνει έχει αποδειχτεί ότι το σκόρδο βοηθά ώστε το συκώτι και το πάγκρεας να μπορούν να διατηρήσουν τα επίπεδα του σακχάρου σε φυσιολογικά επίπεδα.

Αποτοξίνωση. Τα αποθέματα τοξικών ουσιών και βαρέων μετάλλων στο σημερινό άνθρωπο έχουν πολλαπλασιαστεί. Τα θειούχα αμινοξέα του σκόρδου , έχει αποδειχθεί, ότι μπλοκάρουν τα βαρέα μέταλλα και ουσίες του μπορούν να βοηθήσουν το συκώτι να υπερπαράγει γλουταθιόνη-8-τρανσφεράση η οποία προστατεύει από τη μόλυνση του περιβάλλοντος.

Αναπνευστικό. Υπάρχουν παραδοσιακές συνταγές για την αντιμετώπιση του άσθματος, αλλά και για την αποσυμφόρηση του αναπνευστικού σε περιπτώσεις βρογχίτιδας, κρυολογήματος και καταρροής ενδύκνειται η χρήση του ωμού σκόρδου.

Κυκλοφορικό. Με τις προαναφερθείσες ιδιότητές του το σκόρδο, βοηθά στην αντιμετώπιση της αρτηριοσκλήρυνσης, των θρομβώσεων, του ελέγχου της χοληστερόλης στο αίμα και της αρτηριακής πίεσης.

Πεπτικό σύστημα.Σε πειράματα που έχουν γίνει σε ασθενείς του AIDS, έχει αποδειχθεί ότι το σκόρδο βοηθά στην αντιμετώπιση της διάρροιας και είναι γνωστή η χρήση του στις γαστρεντερίτιδες και τις τροφικές δηλητηριάσεις.

 Δερματολογικά. Το σκόρδο με εξωτερική χρήση μπορεί να αποκαταστήσει αποστήματα, ακμή, έλκη και διαπυητικές πληγές. Η χρήση του όμως πρέπει να γίνεται με μεγάλη προσοχή μια και είναι εύκολο να δημιουργηθούν τοπικά εγκαύματα.

Ανοσοποιητικό σύστημα. Με τη βοήθεια που παρέχει στην αποτοξίνωση, την αντιμετώπιση καρδιοαναπνευστικών προβλημάτων,κυκλοφορικού συστήματος, αντιμετώπιση μολύνσεων και λοιμώξεων, κ.ά., μπορούμε να αντιληφθούμε τη βοήθεια που παρέχει στο ανοσοποιητικό σύστημα.

Τόνωση και ενέργεια. Από τα χρόνια της Αρχαίας Αιγύπτου το χρησιμοποιούσαν σαν τονωτικό. Στο παγωμένο κλίμα της Σιβηρίας το σκόρδο το χρησιμοποιούν μέχρι σήμερα για να τους δώσει ενέργεια. Ο γιατρός Τζέημς Λιντ, γνωστός για την παρατήρηση του στη σχέση απουσίας βιταμίνης C και σκορβούτου, το πρότεινε σαν δυναμωτικό και ενεργειακό βάμμα με κονιάκ.

Δίαιτα. Τρόφιμα όπως το κρεμμύδι, το τσίλι, οι καυτερές πιπεριές, το τζίντζερ και το σκόρδο, έχει αποδειχθεί ότι  ενεργοποιούν το μεταβολισμό και πρέπει να συμπεριλαμβάνονται στις δίαιτες αποβολής λίπους.

Εξωτερικά παράσιτα. Μια ακόμα χρήση του σκόρδου στην αντιμετώπιση παρασίτων όπως οι ψύλλοι και τα τσιμπούρια αλλά ακόμα και τα κουνούπια, είναι γνωστή από παλιά.

Σε μελέτες που έχουν γίνει , αλλού προτείνεται η χρήση συμπληρωμάτων σκόρδου και αλλού αποδεικνύεται ότι η πρόσληψη ωμού σκόρδου μπορεί να έχει όλα αυτά τα αποτελέσματα.

Το σκόρδο είναι ένα φυσικό φάρμακο που οι άνθρωποι στηρίχθηκαν πάνω του για την αντιμετώπιση πολλών προβλημάτων επί χιλιετίες. Η μελέτη του δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί και συνεχώς ανακοινώνονται νέες μελέτες γι’ αυτό.

Α.Χ.

Θεραπευτικές συνταγές με σκόρδο και όχι μόνο…